Dit hoorde ik ook, en dacht ik ook: dit wisten we tien jaar geleden toch ook al? Ook toen al groepen Israelische dienstplichtigen die weigerden, de verhalen vertelden van wat ze hadden moeten doen. Lees het verhaal van Tal Belo in de bundel die ik samenstelde: Een spiegel liegt niet. Andere stemmen uit Israel. Belo die het meemaakte dat een makker van hem in het leger zelfmoord pleegde toen hij besefte wat hij had gedaan: een burger doodgeschoten. Maar nu, met de expositie van Breaking the silence in Galerie de Levante, georganiseerd door Next Step en Een Ander Joods Geluid – de tentoonstelling gaat ook nog naar Groningen, over wat Israelische soldaten doen en meemaken, opeens een paginagroot stuk in de Volkskrant, artikelen in het AD en de Telegraaf, radiouitzendingen, vanavond nog een stuk in het NRC. Is Nederland er eindelijk rijp voor om deze werkelijkheid onder ogen te zien? Was daar Libanon voor nodig? Begint het klimaat, waarin je toch maar liever niet te veel kritiek op Israel moest hebben eindelijk te kantelen? Hoe het ook zij, de tentoonstelling is er, en trekt veel belangstelling.

Geen kunstfoto’s. Hele gewone kiekjes gemaakt door de soldaten zelf, met korte getuigenissen erbij. Hele gewone jonge soldaten, jongens en meiden, die gewoon hun dienstplicht doen in de bezette gebieden, bij de checkpoints. Een van de jonge mannen van Breaking the Silence (ik heb zijn naam op een papiertje, papiertje zoek) hield een korte speech. Wat gebeurt er met een jongen van 18 die een M16 in de hand gedouwd krijgt, die het recht krijgt om het huis van mensen binnen te dringen, en dat recht gebruikt om een familie in een kamer op te sluiten omdat hij zo graag op de tv de voetbalwedstrijd wil zien? De foto’s zijn gewone foto’s van wat er met jonge mensen gebeurt, ze vervelen zich, ze maken foto’s van zichzelf naast de gevangen genomen Palestijnen die geboeid en geblinddoekt moeten knielen. Ze praten er niet over, wat ze hebben gedaan, want ze kunnen het niet aan. En niemand luistert naar ze, want ze kunnen het niet aan. Tot wij begonnen met het verzamelen van al die ervaringen, we share our experiences as occupiers.
Help ons, help de Israelische samenleving om de verantwoordelijkheid te nemen.

Hajo Meyer, van Een Ander Joods Geluid, zelf overlevende van Auschwitz vertelde dat er zelfs onder die omstandigheden nog mensen waren die hun menselijkheid niet kwijt raakten, een SS’er die een pakje brood voor hem bewaarde.

Speech van Max Wieselmann, de voorzitter van EAJG, een prachtig verhaal van Justus van Oel.

In maart 2004 bezocht ik, samen met Mieke van Icco, een christelijke hulporganisatie, voor het eerst de bezette gebieden. Mieke wist, uit ervaring, dat ergens gedurende die reis ik in tranen zou uitbarsten. Dat was niet in gaza, al had dat makkelijk gekund. Dat was niet in Nablus, hoewel dat makkelijk had gekund. Dat was niet in Hebron, want daar neemt Mieke geen nieuwelingen mee naar toe, dat kunnen ze gewoon niet aan. Nee mijn hart brak in Ramallah, in het Heemstede-Ardenhout van corruot Fatah-land, in een zaaltje van het conservatorium. Daar zaten vier keurige Palestijnse meisjes, die vloeiend Engels spraken, en ze speelden een divertimento van Mozart. Ze zetten in, en het was alsof ik ter plekke de grond onder mijn voeten kwijtraakte. Over wat daar, in die halve seconde, met mij gebeurde ben ik nog steeds niet uitgepraat, en ik zal me dat moment blijvend herinneren als een van de leerzaamste ervaringen in mijn leven.

Hij heeft het opnieuw even te kwaad, Justus, als hij het voorleest, en ook ik heb het even niet meer, want ook ik had zulke momenten, het moment dat dat blok beton dat je met je meezeult naar beneden komt en in stukken breekt. Ik heb hem het hele verhaal gevraagd, en hij heeft beloofd het op te sturen voor dit weblog.

Natuurlijk was het ook een reunie, de opening van de tentoonstelling. Vrienden van Een Ander Joods Geluid, Nederlandse Palestijnen. Betrokken Marokkaanse Nederlanders. Ik sprak met Somaia Barghouti, de ambassadeur van Palestina, en haar dochter. Stan. Paul Aarts. Niels. Galid. Jacqueline. Sietse. Chris.

De verhalen zijn ook te vinden op www.breakingthesilence.org.il