De eerste golf feminisme (eigenlijk zowat de zevende, maar daar hebben we het nu even niet over) vocht behalve voor kiesrecht voor vrouwen vooral ook voor het recht van vrouwen op arbeid. Nu was het zo dat vrouwen uit de arbeidersklasse bijna altijd wel moesten werken, maar juist de vrouwen uit de burgerlijke klasse mochten niet. De redenatie van die eerste feministen was dat er ook vrouwen waren die niet wilden of konden trouwen, en dat zij ook recht hadden op financiële zelfstandigheid en een menswaardig bestaan zonder afhankelijk te worden van bedeling of familie.
Op de gedachte dat zorg en werk ook tussen de seksen verdeeld kon worden kwam nog vrijwel geen feministe, omdat de ideeën over de ware vrouwelijke en mannelijke natuur nog tamelijk vast lagen.
Wat de tweede golf onder andere heeft bereikt is dat de gedachte dat zowel mannen en vrouwen aan zorg en werk konden doen heel normaal is geworden. Wat nog niet wil zeggen dat die eerlijke verdeling al een feit is.
Kort samen gevat en met een tamelijk hoog grote-stappen-snel-thuis gehalte hebben vrouwen tegenwoordig drie keuzes om hun leven in te richten.
1. Ze kunnen hun werk serieus nemen en zelfs ‘carriére’maken. De term ‘carrièrevrouw’ is lang niet meer zo negatief als in het begin van de vrouwenbeweging. Een echte carrière kost meer dan een normale werkweek en is slecht te combineren met het hebben van kinderen. Voor vrouwen die toch af willen zien van kinderen, daar zijn er nu meer van dan vroeger, is dat geen probleem. Maar er wordt wel een prijs voor betaald. Verreweg de meeste vrouwen met een serieuze baan doen dat zonder de ondersteuning die voor mannen met een carrière meestal nog vanzelfsprekend is. Nu kun je met een fors salaris wel enige diensten kopen: restaurants, een werkster, de wasserij. Maar wat je niet met geld kunt kopen is de emotionele ondersteuning van iemand thuis die het gezellig voor je maakt en wil weten hoe je werkdag was. Er zijn uitzonderlijke carrièrevrouwen die thuis een partner hebben (m/v) die die taak wel op zich wil nemen, maar veel vrouwen doen het zonder. Risico: burn-out en het gevoel: is dit nu alles, soms vermomd als de overgang.
2. Ze kunnen kiezen voor het gezin, en hun werk (tijdelijk) opgeven. Kinderen verzorgen is niet niks. Het is op zich een legitieme keuze. Risico is wel: financiële afhankelijkheid van de partner, een groter risico op depressies, moeite om later weer in het arbeidsbestel opgenomen te worden, en een grotere kans op ‘decente armoede’ wanneer het huwelijk stuk loopt of de man overlijdt. Wat hij gezien het gemiddelde leeftijdverschil in het huwelijk en het feit dat vrouwen langer leven nogal eens eerder doet dan zij.
3. En dan is er de moderne variant, de ‘combi’. Werk én gezin. Voordeel: van beide werelden het beste. Nadeel: van beide werelden ook het slechtste. Het gezin mag er niet onder lijden dat je werk hebt. Het werk mag er niet onder lijden dat je een gezin hebt. Kunst en vliegwerk en veel geregel om dat in balans te houden. De combivrouwen zijn vaak meesters in het schuldgevoel: voel ik me vandaag liever schuldig op mijn werk omdat ik mijn zieke kind niet zelf verzorg, of blijf ik thuis en voel me schuldig dat ik mijn werk verzaak. Vrouwen in de combi hebben dus zelden werk dat veeleisend is, en nemen vaak noodgedwongen genoegen met werk dat aanpasbaar is maar beneden hun niveau, en verdienen dus ook vaak aanzienlijk minder dan hun partner. Wat zich kan wreken, zie boven, wanneer het met het huwelijk niet goed loopt. Risico verder: zelden tijd voor jezelf, minder mogelijkheden om rust te vinden om bij te komen (de combivrouwen slapen gemiddeld minder!) en een grotere kans om in de ziektewet of WAO terecht te komen. Of het lukt is dus vergaand afhankelijk van de medewerking van de partner. Als het niet lukt schuiven vrouwen vaak terug naar keuzemogelijkheid twee, want je baan kun je wel opgeven, je kinderen ontslaan gaat niet.
Kortom, elke keuze heeft zijn prijskaartje, en soms is het niet eens een keuze. Daarmee wil ik niet zeggen dat alle vrouwen ongelukkig zijn, want er zijn ook vrouwen die het wonderwel goed doen in hun keuze. Maar elke keuze brengt dus ook risicofactoren met zich mee.
Zijn we daar dus mee opgeschoten? Jawel, want ook al zijn de problemen nog niet opgelost, we kunnen tegenwoordig wel kiezen welk probleem we het liefste hebben en dat kon mijn moeder nog niet.
En de mannen dan, hebben die het zo gemakkelijk soms?
Morgen (of overmorgen) verder.
Anja, en wat moeten de “combi”vrouwen dan met een werkgever die er totaal anders tegenaan kijkt? Voorbeeld: een kennis van me is filiaalchef van een winkelketen. Hij is dus zowel werknemer als werkgever en profileert zich voornamelijk als het laatste. ZIjn personeel bestaat voornamelijk uit hele jonge meisjes van 15/16 jaar en een enkele ouder meisje/jonge vrouw van rond de twintig. Deze kunnen getrouwd zijn en sommige hebben kinderen. Als er nu een spoedgeval zich voordoet thuis en de medewerkster opbelt dat ze beslist thuis moet blijven, omdat er een ziek kind is, dan zegt hij:”Blijf dan thuis! Ga dan niet werken! Als je wilt werken, dan ik en eis ik van je dat je altijd beschikbaar bent. Je kan een keer ziek worden, maar zorgvoor een kind kan er niet bij. Of je kiest voor een kind of je kiest voor werk. Je ziet maar hoe je het oplost, maar ik verwacht je gewoon op je werk!” Uiteindelijk staat hij het natuurlijk toch toe, maar het maakt hem oprecht nijdig. Dit kost hem (zijn filiaal) natuurlijk ook geld. Nog veel te vaak is het de “combi” vrouw die dan thuisblijft om voor het zieke kind te zorgen, terwijl manlief “niet kan”, omdat zijn werkgever ook die eisen stelt. Wat kan je daar dan aan doen? Ik zou zeggen dat vooral ook werkgevers nog flink moeten emanciperen en in zulke gevallen ouders om de beurt bij een ziek kind blijven, tenzij zo’n kind heel vaak ziek blijkt te zijn. Dan zal toch een van de twee een andere keuze moeten maken en een andere oplossing moeten vinden. Want ik begrijp wel dat een werkgever echt niet iedere maand weer zijn medewerker een paar dagen wil missen en daarvoor toch wil doorbetalen. Er moet dan een ander opgeroepen worden die op een Nul-uren-contract werkt (ook zo’n misbaksel van een regeling) en die kost dan extra geld. Kortom, zelfs de emancipatie draait om dat rotgeld.
In deze fase heb ik groffe staaltjes gezien en meegemaakt dat mannen uitgebreid gebruik hebben gemaakt van deze nieuw verworven rechten. Zelf zat ik in een keten van eigen zaken (restaurants) en op zakelijk gebied werd de vrouw gewoon uitgebuid. Accountants, bankenalles deed er aan mee. Zal de details besparen maar het was zeer vernuftig in elkaar gezet qua contracten. Je werkte keihard mee in de veronderstelling dat het samen was maar als je uit elkaar ging waren de contracten zo geboetseerd dat je noppes had. En dan met kinderen maar helemaal opnieuw beginnen lukt bijna niet. De uitspraken die de rechter deed nadat ik het aangevochten had waren ook niet bepaald bemoedigend. Ik had toch een mooie tijd gehad. Daarna is hij een nieuwe relatie begonnen met jongere `naievere` vrouw en die ging heerlijk in de bungalow zitten. Dat heb ik ook nooit begrepen van de `tweede` vrouwen. Dat ze schaamteloos genieten van een ander zijn centen. Vrouwen hebben wat dat betreft ook nog wel te bespreken onderling.
Ik heb eens gewerkt met een collega; die het perfect voor elkaar had. Hij werkte alleen de ochtenden en zijn vrouw bij een ander bedrijf de middagen. Allebei hadden ze dus samen 40 uur; maar hielden wel meer over door het gunstigere belastingtarief voor part-timers.
Als hij naar huis ging; Ging zijn vrouw aan het werk en kon hij de kinderen verzorgen; wat de vrouw dus deed in de ochtend. Een perfecte situatie en beiden waren zeer tevreden en hoefden geen oppas of een dure creche te regelen.
Moraal van het verhaal: 2-verdieners; doe eens een financieel stapje terug en wees ook wat voorzichtiger bij het kopen van een huis. Neem je een gezin; dan moet je in principe genoeg hebben aan 40 uur werk om van te kunnen leven. Maar wat ik meestal zie; is dat man en vrouw beiden een slaaf of sloof zijn geworden van dat rotte geld en hun schulden; hypotheken en aan het feit; dat men soms persé 3 maal per jaar met vakantie wil. Of om de 3 jaar een nieuwere auto dan de buren.
We moeten het werk gewoonweg eerlijk gaan verdelen tussen man en vrouw; zodanig; dat de kinderen geen leeg huis aantreffen; als ze van school komen. Kinderen hebben voor hun psychische ontwikkeling deze ouderlijke steun en aandacht nodig. Dit wordt door veel feministen; die hun kinderen het liefst voor dag en douw in een creche dumpen voor hun carriere zeer onderschat. Ik denk; dat veel mannen dit nog beter begrijpen. Nu hebben we nog “huishoudens” waarbij man zowel vrouw soms samen 90 uur of meer per week draaien; tot aan overspannenheid aan toe. dit terwijl er nog massa’s werkelozen zijn. Het zou bij de wet verboden moeten worden. Scheeld direct ook heel veel kosten bij de ziekenfondsen. Er is werk genoeg nog in dit land. Zaak is, om het eerlijk te verdelen. Een socialistisch principe lijkt me hier op zijn plaats.
Dit zijn natuurlijk wel echte luxeproblemen voor witte feministes die zich vervelen in hun witte vinex-woonwijken. De situatie van islamitische vrouwen die niet eens hun eigen partner mogen kiezen lijkt mij dringender.
In Memoriam
BRAM VERMEULEN
PAULINE
Kwart over vier, Pauline komt uit schoolEr is niemand thuis, het is stil in huis
Ze draait een plaatje
Kwart over vier, Pauline is alleen
Niet naar gymnastiek, ze voelde zich wat ziek
Op de tafel ligt een brief van pa, vanavond wordt het
weer laat
Je krijgt de dingen niet cadeau, dus het moet maar
even zo
Ik maak je vannacht wel wakker, dan praten we wat bij
Ik doe heel zachtjes voor Pauline
Pauline, niets aan te doen
Kwart over vier, Pauline komt uit school
Ze zit in vaders stoel en denkt een heleboel
Op de koelkast ligt een brief van ma, de hele dag
dienst op het dagverblijf
Vanavond op school veel te doen, voor vanacht vast een
zoen
In het vriesvak zit genoeg te eten, ik ben alleen je
bier vergeten
En doe de groetjes aan Pauline
Pauline, niets aan te doen
Ze maakt haar huiswerk, kauwt haar iglo
Drinkt haar melk en doet de T.V. uit
Ze poetst haar tanden, kleedt zich uit
Maar voor ze gaat slapen, schrijft zij ook een brief
Maak mij ook wakker, alsjeblieft
Kwart over vier, Pauline komt uit school
Er is niemand thuis, het is stil in huis
Een boterham staat voor haar klaar, dit keer is er ook
een brief voor haar
Ze leest “Eet smakelijk Pauline”
Pauline, niets aan te doen
Ze krijgt het heus wel voor elkaar
Ze is al dertien jaar
Pauline, Pauline
Veel meer songteksten op
http://www.waltertje.com
Gelegenheid tot condoleren op
http://www.hetcondoleanceregister.nl en http://www.condoleance.nl