Gisteren werd op vele plaatsen wereldwijd de Nakba herdacht, de rampzalige gebeurtenissen rondom 1948 die het grootste deel van het Palestijnse volk van hun land en hun huizen beroofde. Het is de andere kant van de medaille van de ‘Onafhankelijkheid’, de stichting van de staat Israel die nu zijn 63ste verjaardag vierde.

Nog steeds probeert Israel te ontkennen dat er een donkere kant is aan de stichting van die staat, nog steeds proberen ze het sprookje te verspreiden dat de Palestijnen zijn gevlucht als gevolg van een door de Arabische troepen begonnen oorlog, hoewel dat allang hoog en breed als propaganda is ontmaskerd, en nu is Israël ook nog overgegaan tot het strafbaar maken van het herdenken van de Nakba.

(Wim Lankamp)

(Benji de Levie)

Zou het helpen om alsnog te proberen die voor de Palestijnen zo cruciale gebeurtenissen te verdonkeremanen? Daar ziet het niet naar uit. Ben Goerion riep in 1949 dat de ouderen zouden sterven en de jongeren zouden vergeten – hij heeft ongelijk gekregen. Ook voor de jonge Palestijnen die 1948 niet zelf hebben meegemaakt is de Nakba nog actueel, en zal dat ook blijven zolang de toen ingezette etnische zuivering tot op de dag van vandaag slow-motion doorgaat. Als je in Oost-Jeruzalem woont, en steeds verder afgegrendeld wordt van je natuurlijke achterland en de blokken nederzettingen nog dagelijks ziet verrijzen, als je op de Westoever woont en je van je akkers en boomgaarden bent beroofd door een muur, als je dagelijks geterroriseerd wordt door door het Israëlische leger beschermde kolonisten, die nog steeds doorgaan met vernielen van olijfbomen, schoolgaande kinderen achternazitten, als je in Gaza woont in de grootste openluchtgevangenis ter wereld, dan is het onmogelijk om de Nakba als geschiedenis te zien – en langzaam te vergeten, zoals we overal ter wereld onze oorlogen en onze bezettingen en het daarmee gepaard gaande onrecht vergeten en alleen nog maar herdenken.

(Midden Robert Soeterik)

Gisteren was ik bij de herdenking van de Nakba in Amsterdam, georganiseerd door het Palestina Komitee. Het viel me op hoeveel mensen er waren – ik heb de laatste jaren toch meegemaakt dat het niet altijd makkelijk was om een volle zaal te trekken, mensen zijn soms ‘Palestijnenmoe’, het duurt maar en het duurt maar. Maar om allerlei redenen, nieuwe ontwikkelingen, de Arabische lente, de poging tot samenwerking van Hamas en Fatah, de jongeren die zich ook roeren in Gaza en op de Westoever, de mogelijkheid dat er in september een Palestijnse staat wordt uitgeroepen – het lijkt alsof er weer meer beweging in zit. En ook niet onbelangrijk: ook in Europa begint de publieke opinie te kantelen. De mensen die nog steeds blind en doof en kritiekloos achter Israël staan zijn inmiddels een minderheid (zie hier). En nog een kleine indicatie dat het getij verandert: Yousef Munnayer ging na hoe vaak er naar de term ‘Nakba’ wordt gegoogeld, en zag dat dat enorm is toegenomen hier.

Zaterdag dus, in de Singelkerk in Amsterdam. Wim Lankamp heette ons welkom, Benji de Levie riep de aanwezigen op om toch maar even ‘vriend van het Palestina Komitee’ te worden voor wie dat niet al is (en terecht, als je beseft hoelang zij al volhouden) – en Robert Soeterik hield een korte, feitelijke inleiding over wat nu precies die Nakba was: de verdrijving uit het historische Palestina van meer dan 80% van alle Palestijnen, de helft van hun dorpen verwoest, plus 11 stadswijken. Dit was niet een ‘accident of history‘, dit was geen neveneffect van oorlog. Alle historische onderzoeken – of ze van antizionist Pappé of van zionist Morris afhankelijk zijn, bevestigen de feiten: dit was een gigantische operatie van etnische zuivering die al was begonnen voor de stichting van de staat, en ook nog doorging na de wapenstilstand. Soeterik refereerde ook aan de archieven van de Haganah, de voorloper van het Israëlische leger, waaruit blijkt dat de zionisten een uitgebreide documentatie hadden over elk Palestijns dorp, het aantal inwoners, hun namen, hun inkomsten, hun wapens, hun politieke opvattingen. Waarmee duidelijk wordt dat de operaties om de Palestijnen te verdrijven minutieus was voorbereid. (Zie ook Munnayyer daarover, hier.)

Waarom wil Israël nog steeds ontkennen dat zij verantwoordelijk zijn voor de Nakba? Omdat ze daarmee ook zouden moeten erkennen dat de Palestijnen een recht hebben op terugkeer zegt Soeterik. Omdat ze zouden moeten beginnen na te denken over de herstelbetalingen vanwege gestolen land, huizen en banktegoeden – die nu een geschatte waarde zouden hebben van 65 miljard dollar.

(Daoud Abdullah)

De gastspreker van de herdenking was Daoud Abdullah, Senior Researcher aan het Palestinian Research Center in Londen (meer over hem hier) die het vooral had over de mogelijke invloed van de Arabische opstanden op de positie van de Palestijnen. Kenmerkend van al die opstanden is dat het vooral de jongeren zijn, dat hun verzet geweldloos is, en vooral gericht is op meer democratie en meer vrijheid. En banen. Het is nog te vroeg om in te schatten wat het gevolg zal zijn van al die beweging in de verschillende landen, in Tunesie, Egypte, Syrië, Libië, Jemen – er kan nog veel mis gaan. Maar het is onmiskenbaar dat de Egyptische bevolking aanzienlijk minder toegeeflijk zal staan tegenover Israël dan Mubarak dat was, ook al is het niet te verwachten dat Egypte het op oorlog aan wil laten komen. Israël – en de VS – zullen er alles aan doen om de beginnende democratie weer in de kiem te smoren. Voor hen is de dreigende democratisering een verlies van ‘bondgenootschap’ met de heersende Arabische regimes.

Maar er gebeurt iets onder de Arabische jongeren dat ook niet meer zomaar te keren valt. Abdullah vertelt over de jonge man die zich in brand stak – waarmee de vonk oversprong. Die man was afgestudeerd, maar kon geen werk krijgen, en toen hij ook nog als fruitverkoper door de politie werd mishandeld en vernederd was de maat vol. Dit is wat bij die miljoenen jonge, redelijk opgeleide, mensen doordringt: dat ze onderdrukt worden door hun eigen regimes. Ze zijn op de hoogte van het leven in het westen, ze zien tv, internetten, zitten op facebook, ze maken deel uit van de wereld en ook weer niet – die spanning is wat nu de emmer over laat lopen. En dan is er ook nog de al vele jaren smeulende verontwaardiging over wat er met de Palestijnen gebeurt. Door Israël, met steun van de VS en vaak met de oogkleppen van hun eigen Arabische heersers – het is niet meer om aan te zien. “Op het Tahrirplein in Cairo was er gisteren maar één vlag te zien,” zegt Abdullah, “en dat was de Palestijnse.”

(David Cronin)

David Cronin, voor mij al een bekende (zie hier) hield een kort verhaal, een column. Eerst wilde hij ons er even aan herinneren wat de term ‘intifada’ eigenlijk betekent, want hem was ter ore gekomen dat we hier eens een grote demonstratie hadden waarbij een politicus had geroepen: ‘intifada, intifada, Palestina vrij’, waarop de goegemeente die toch al tegen was, concludeerde dat de politicus opgeroepen zou hebben tot een gewelddadige en terroristische strijd. Wat hij uiteraard helemaal niet had gedaan, want zoals ik dat toen ook tevergeefs probeerde uit te leggen: intifada is een volstrekt neutrale term voor verzet, opstand, letterlijk ‘afschudden’. Wat Cronin ook nog een keer vermelde.

Het punt, zegt Cronin, is nu juist hoe opmerkelijk weinig geweld er in de loop van zoveel jaar onderdrukking door de Palestijnen is ingezet. Hij citeert Mazin Qumsiyeh, Popular Restistance in Palestine (pag 29) waarin hij stelt dat er duizenden Palestijnen zijn gedood, veertig procent van de mannelijke bevolking wel eens in een Israëlische gevangenis heeft gezeten, en wat er nog meer aan stelselmatig onrecht heeft plaatsgevonden, en dat het desondanks opmerkelijk is dat het overgrote deel van het verzet daartegen geweldloos was. De eerste Palestijnse zelfmoordaanslag vond plaats in 1994, honderd jaar na het begin van de zionistische kolonisatie, en was het antwoord op de aanval van een kolonist op biddende mannen in een moskee in Hebron, waarbij 29 mensen werden vermoord.

Ondanks de vasthoudendheid waarmee het verzet doorgaat, en ondanks de kantelende opinie ook onder westerse bevolkingen, doen de westerse regeringen nog steeds niet wat ze minimaal horen te doen: de handhaving van het internationale recht. Behalve de VS is ook de EU (waar Cronin een expert in is) nog steeds niet van plan om zich nu eindelijk eens te houden aan hun eigen verdragen, aan de resoluties van de VN, en aan de eindeloze stapel rapporten over de schendingen van mensenrechten die er niet om liegen. Dus als Ashton zegt dat de flottielje geen ‘adequaat antwoord’ is op de blokkade van Gaza, blijft natuurlijk de vraag wat dan wel een adequate reactie is – het antwoord van Ashton is duidelijk, die moppert alleen dat de blokkade een beetje minder moet worden, maar wenst zich niet te houden aan het internationale recht dat stipuleert dat de blokkade illegaal is.

(Stan van Houcke)

(Jan den Hertog)

Stan van Houcke en Jan den Hertog waren gevraagd om een reactie. Van Houcke, journalist, benadrukt vooral de enormiteit van de opstanden in de Arabische landen – die miljoenen jongeren die het zat zijn. Acht miljoen jonge Arabieren hebben banen nodig. Ook Jan den Hertog, voorzitter van vrienden van Sabeel die de ondankbare rol heeft als allerlaatste te spreken benadrukt de grote veranderingen in de Arabische wereld waarvan we nog niet weten hoe die af zullen lopen, maar wel dat ze ook invloed zullen hebben op Palestina/Israël (wat we gisteren ook gezien hebben). Hij stelt vooral vragen: wat gaat er gebeuren als landen als Frankrijk er werkelijk toe over zullen gaan om Palestina te erkennen. Ook is het duidelijk dat de angst in Israël – al heel lang gevoed en aangewakkerd door regeringen die er belang bij hebben dat hun bevolking alles toestaan wat voor hun ‘veiligheid’ zou zijn – die angst zal toenemen en dat is nooit goed nieuws. Het is belangrijk om ook binnen Israël de groepen te ondersteunen die de Israëli’s zelf bewust proberen te maken van hun verantwoordelijkheid, zoals Zochrot.

Ik haastte me naar huis om op het nieuws te kijken wat er allemaal gaande was. Veel. Heftige dag.