Yitzhak Laor is een Israëlische dichter, maar ook iemand die al sinds jaar en dag de mentale vrijheid behield om kritisch te kunnen kijken naar wat er in zijn eigen land gebeurt, en daarop te reflecteren. Hij scheef een artikel in Haaretz, hier, een filosofisch en kritisch stuk dat niet zo makkelijk is. Ik zal het samen proberen te vatten in eigen woorden, maar voor wie Engels leest, lees het origineel.

Terrorisme heeft zijn eigen logica, schrijft Laor. Logica gedicteerd door technische mogelijkheden. Dus als je de kans hebt om midden in de hitte van de woestijn de tegenpartij te raken door een bus met vakantiegangers aan te vallen en mensen te doden, dan doe je dat. Er zijn genoeg argumenten als rechtvaardiging: de burgers van een bezettende mogendheid zijn geen burgers maar soldaten. En wraak natuurlijk. En bijkomende argumenten: september, hoe het gaat met de ‘oplossing’, enzovoorts.

De bezettende macht heeft ook zijn eigen terroristische logica: het kan zijn technische voorsprong gebruiken om de andere kant even te laten voelen wie de sterkste is, en als we de gelegenheid hebben om te doden, wie houdt ons dan tegen? Ook hier een keur aan argumenten: dat zijn geen burgers, het zijn allemaal terroristen, dit is ons land, er is geen bezetting in Gaza, en onze doden heeft iedereen kunnen zien op de tv.

Natuurlijk is er ook strategie: die van de ‘deterrent power’, afschrikkende macht, dat we Hamas moeten verslaan, september, het defensiebudget, punten scoren in het westen, de Palestijnse strijd voor onafhankelijkheid dwarsbomen, en ook om de blunders van de bloedige donderdag in de doofpot te krijgen (de dood van Egyptische politieagenten die de verhouding met het nieuwe Egypte op scherp zet).

Dit is de manier waarop je van een bezetting een oorlog kunt maken, waarbij de commentatoren dan nog plichtmatig zullen roepen dat ‘geen van beide partijen deze oorlog heeft gewild’. O nee? De veiligheidsdiensten van het leger en de Shin Bet hadden geen idee dat je kunt rekenen op raketten als je mensen doodt in de Gazastrook? Natuurlijk weten ze dat, maar de terroristische logica is nu eenmaal ‘we kunnen dat toch niet onbeantwoord laten’.

Wat iedereen die niet al te stom is begrijpt is dat je beter uit de buurt kunt blijven van een rotzak die jouw parkeerplaats inpikt, als die rotzak ook nog een hele akelige agressieve hond bij zich heeft. Want die zal ongetwijfeld even laten merken wie er de baas is, en daar kun je maar beter geen ruzie mee maken. Maar zo werkt de terroristische logica dus niet.

En zo eindigt augustus, een maand die een grote ommekeer beloofde te worden in het Israëlische bewustzijn, met al die duizenden mensen die de straat opgingen voor verandering en sociale rechtvaardigheid. Nu de doden zijn gevallen, en de begrafenissen achter de rug zijn keren de commerciele programma’s weer terug op de tv met hun stupide amusement. Het ‘gewone leven’ gaat weer ‘gewoon’ door. En de Israëlische massa staat opnieuw in de houding wanneer het terrorisme zijn liedje van nationalistische logica zingt.

En de jongeren die het sociale protest aanvoerden, die zelf nog geen oorlog hebben meegemaakt en niet weten dat ook links al een zachte dood is gestorven in die oorlogen, hebben nog niets geleerd van de geschiedenis. Wanneer ‘het collectief’ verslaafd raakt aan ‘eenheid’, verliest het zijn leven door eigen kogels. Want er is geen eenheid, al is het even een heerlijk gevoel om die illusie te koesteren.

Toen het tentenprotest begon was er al iemand die profetisch voorspelde dat Netanyahu wel met een smoes op de proppen zou komen om de bewoners van de tenten terug onder de wapens te roepen als reservisten. Maar ze had er misschien ook over na moeten denken hoe je als demonstrant uit de kooi van het terroristische denken kunt blijven, en hoe je werkelijk in oppositie kunt blijven tegen een regering die het ‘nationale prestige’ laat bepalen door lui als Netanyahu, Lieberman en Barak. En wat doe je dan als de ‘oppositie’ onder leiding van Tzipi Livni het ook een goed idee vindt om nog wat meer olie op het vuur te gooien met de mededeling dat ze helemaal voor een nieuwe oorlog tegen Gaza is? Gaat deze nieuwe cyclus van terreur alleen tegengehouden worden vanwege de angst voor een crisis met Egypte?

Waarmee maar weer eens bewezen is dat het niet mogelijk is om je in te zetten voor ‘sociale rechtvaardigheid’ en tegelijk je mond te houden over oorlog.

PS. Enige toelichting voor wie de gang van zaken met het tentenprotest niet heeft gevolgd: een van de interne problemen was dat een deel van de demonstranten vond dat je het niet kunt hebben over de hoge huren en het gebrek aan sociale woningbouw zonder er op te wijzen hoeveel staatsgeld er wordt uitgegeven aan de bouw van nederzettingen in de bezette gebieden. Dat mocht niet gezegd worden, van de leidende groepen, omdat dat ‘de eenheid’ zou aantasten, en de mensen van Hadash, de kleine communistische partij en tevens de enige gemengde (joden en Arabieren) die wel een relatie wilden leggen tussen de prijs van het levensonderhoud en de kosten van de bezetting werden uitgemaakt voor landverraders en zowat gelyncht. En dit is wat Laor zegt: door de ‘eenheid’ te willen bewaren door het niet te hebben over de belangrijkste oorzaak van de problemen in Israel: de bezetting, de oorlogen die Israël voert, heeft de beweging voor sociale rechtvaardigheid zichzelf de das omgedaan.

Zie bijvoorbeeld het stuk van Joseph Dana, hier.
“Without a resolution to the Israeli-Palestinian conflict that determines final borders and full civil, human and national rights for all people between the Jordan and the sea, Israel’s budgetary and resource allocations will always be wildly distorted and harmful. We will forever worship the military and its disciples, and privilege them with the best opportunities, perpetuating social and economic inequalities. We will never feel secure in our Jewish identity as long as the conflict is not settled – therefore, we will forever try to impose it on all, or exclude others however possible – including in housing policy. Once we do this against one group, we can do it against any group. Social and economic priorities will never dominate in national elections because security and defensiveness will reign supreme. The parties most committed to social justice and equality (not coincidentally, these parties are left-wing on conflict-related affairs) are unlikely to win power.”