Beste mensen,
Het kost mij enige moed om mij weer op dit weblog te melden. Als voorzitter van een moslimvrouwenorganisatie is ook voor mij de afgelopen week een regelrechte nachtmerrie geweest, bijna letterlijk, want de eerste twee nachten deed ik nauwelijks een oog dicht. Ik constateer dat ik nog geen reacties van moslims zie, die er anders meestal wel zijn. Er zijn sowieso minder reacties dan ik zou verwachten, hoewel ik overal wel ‘stilte’ ervaar.
Dinsdag net nadat ik het nieuws over de moord op Theo van Gogh had gehoord, moest ik naar buiten, omdat ik naar een bijeenkomst van het nationaal platform eerwraak moest (nota bene!). Ik lette op de gezichten. Met name jonge moslims leken hetzelfde te doen. Ik merkte dat ik enorm nors keek, en deze keer kon ik geen glimlach op mijn gezicht zetten, om ‘de aanblik van een moslima vriendelijker te maken voor anderen’. Ik heb de hele week al nors gekeken. Vandaag lachte ik een keer op straat en ik schrok er zelf van. Woensdag merkte ik dat mensen snel een andere kant uitkeken als zij mijn hoofddoek opmerkten, veel meer dan anders. Donderdag kwam ik erachter dat ik zelf ook veel wegkijk of naar beneden.
Vanmorgen op weg naar een bijeenkomst in het kader van de vraag wat wij kunnen doen, realiseerde ik me, dat ik mij schaam … En vanavond toen ik dat tot mij door liet dringen, in de bus terug naar huis, wilde ik het liefst mijn tranen de vrije loop laten. Ik schaam me dat er zulke gruwelijke woorden en daden worden uitgestort in naam van het geloof waar ik met hart en ziel van houd … en waarvan ik nog steeds oprecht geloof dat het een weg is waarlangs mensen tot het goede kunnen komen, en het beste in zichzelf kunnen doen ontwaken.
Een aantal moslims zullen niet helemaal begrijpen waarom ik openlijk zeg dat ik mij schaam. De behoefte om onszelf niet constant te hoeven verontschuldigen voor het kwaad dat door anderen in de naam van de Islam wordt gepleegd, is sterk. Het is inderdaad heel lastig dat de communicatie niet verder komt dan roep om ‘afstand nemen’ en ‘roep om nog meer afstand nemen’. Daarnaast speelt een gevoel van onmacht: ‘men wil ons niet horen’. Dat wordt vaak uitgelegd als slachtoffergedrag, maar ik kan jullie verzekeren dat er ook een kern van waarheid in zit. Maar toch wil ik nu hardop zeggen dat ik mij schaam.
De afgelopen dagen heb ik gemerkt dat de programmamakers van actualiteiten- en andere programma’s klagen dat zij niet voldoende woordvoerders kunnen vinden uit de Marokkaanse en islamitische gemeenschap. Maar als mensen bereid zijn en ook moed hebben verzameld om hun verhaal te komen vertellen, blijkt dat men ook de boodschap wil ‘dicteren’. Een eigen geluid, gebaseerd op een inschatting van wat nodig is, die waarschijnlijk veel meer overeenkomt met de werkelijke behoefte van de samenleving, is niet welkom. Als in de Marokkaanse moskeeen in Amsterdam op woensdag na het gebed wordt gezegd, dat dit soort daden verboden zijn in de Islam en niet te tolereren zijn (DUIDELIJKER KAN HET NIET), is de eerste vraag die de journalist stelt: ‘waarom zijn er hier geen vrouwen?’ (een nieuwe aanklacht) Als er later honderden (vooral Marokkaanse) mannen EN VROUWEN (!) in een rouwstoet naar het huis van Theo van Gogh lopen, vraagt de reporter waarom er zo weinig jongeren zijn. WAAROM NIET STILGESTAAN BIJ WAT ER WEL GEBEURT!!!!! Om gek van te worden, echt waar. Een ander programma zocht ‘Marokkanen’ die de Marokkaanse gemeenschap wilde oproepen om deze praktijken niet langer te verbergen (en in politiek Nova kwam dit ook ter sprake). ALSOF DIT EERDER WEL MOEDWILLIG GEBEURDE!! Het is mijn ervaring van de afgelopen dagen dat programmamakers in deze situatie zich onvoldoende verantwoordelijk voelen voor het belang van de-escalatie. Er wordt gezocht naar tegenstellingen en uitersten en de beelden worden vertoond onder dreigende muziekjes (met tromgeroffel e.d.). En dit alles waarschijnlijk weer onder de vlag van het nieuwe Nederlandse dogma van ‘vrijheid van meningsuiting’. Als er extreme geluiden zijn, is het landsbelang om juist die te laten horen. Het manipuleren van de beeldvorming door heel selectieve geluiden uit te zenden, is een ernstige zaak.
Vrijheid kan alleen bestaan als er met een zeker besef van verantwoordelijkheid gebruik van wordt gemaakt (en dat geldt voor iedere burger, uit welke groepering ook). Toen ik opgroeide was het heel normaal dat er rekening met elkaar werd gehouden. De eerste dertig jaar van de migratiegolf had niemand aandacht voor de nieuwe burgers uit Marokko, Turkije e.a. landen. Zij hadden kleine salarissen en later kleine uitkeringen (als een soort chique compensatie voor de massale ontslagen). Sinds de jaren negentig begonnen enkelen te praten over de dreiging van gevaar vanuit islamitische hoek. Na de aanslagen in 2001 was dit gevaar voor altijd bewezen. … Vanaf die periode werden de migranten wel zichtbaar gemaakt, maar vooral als potentieel gevaar, eerst voor hun kinderen, toen voor hun vrouwen en uiteindelijk voor de hele samenleving. En met mensen die je bedreigen, hoef je geen rekening te houden, die moet je alleen maar aanklagen en terugdringen. Het is nu eenmaal een gegeven dat voor veel moslims die naar Nederland kwamen, het beledigen van de Islam heel hard aankomt, diep raakt. Maar onder het mom van vrijheid van meningsuiting, moet hen met harde hand geleerd worden dat zij deze gevoelens moeten negeren. De laatste dagen hoor ik al een paar keer moslims op tv zeggen: wij zeggen toch ook niks beledigends over christenen? Men begrijpt gewoon niet wat het goed is van dergelijke beledigingen. (En soms denk ik dat ze daarin wijzer zijn dan degenen die roepen dat beledigingen goed zijn voor de bewustwording… maar dat mag ik vast niet zeggen…)
Daarmee, nog maar eens voor alle duidelijkheid, vind ik niet dat moslims of wie dan ook het recht hebben om eigen rechter te spelen en over te gaan tot het met geweld opleggen (zelfs moord) van het zwijgen. Iedereen dient zich aan de wet te houden en dient ook de veiligheid van de ander niet te bedreigen. Voor degenen die het interesseert: de reacties op de gebeurtenissen van Al Nisa zijn te lezen op www.alnisa.nl
Het is een lange reactie geworden, en in mijn hoofd duizelen nog duizenden woorden. En hoewel ik het echt wel eng vind, om de tekst in te sturen, zie ik het als mijn verantwoordelijkheid de dialoog weer te openen …
Met de beste hoop, Ceylan
hoi anja,
dit is helemaal niet bedoeld als reactie om te plaatsen, maar ik kan nergens een mailadres van je vinden. ik vroeg me af of jij het goed vindt als iemand een stuk dat hier staat integraal (met bronvermelding) citeert op een eigen blog. de blogwereld is mij enigszins nieuw dus ik weet niet of daar ‘blogiquette’ over bestaat. en ik kan me zo indenken dat ik weleens een (deel van een) stuk wil overnemen. ik hoor het graag van je,
vriendelijke groet,
moniiq
—
http://moniiq.web-log.nl
dag Ceylan,
het is nacht, ik lees wat je schrijft en heb een diep verlangen een brug te vinden tussen jouw ervaringen en mijn eigen gedachten en ervaringen van afgelopen week. Ik sla heel veel over van wat je hier zegt. Niet omdat ik niet naar je heb geluisterd, niet omdat ik niet wil reageren, maar omdat ik in een paar dingen die je zegt mijn eigen gedachten van dit moment zo goed herken.
Jij zegt: “En dit alles waarschijnlijk weer onder de vlag van het nieuwe Nederlandse dogma van ‘vrijheid van meningsuiting’. Als er extreme geluiden zijn, is het landsbelang om juist die te laten horen. Het manipuleren van de beeldvorming door heel selectieve geluiden uit te zenden, is een ernstige zaak.”
Ik heb vandaag, in opperste verwarring, volkomen platgewalst door de diarree aan meningen over wat jij noemt ‘het nieuwe Nederlandse dogma van vrijheid van meningsuiting’ eens nauwkeurig en met zorg en afstand naar al die meningen over de vrijheid van meningsuiting gekeken. Want als DAT nu het belangrijkste gespreksonderwerp is, als de vrijheid van meningsuiting zelf voor ons op het spel staat, dan kunnen we niet zorgvuldig genoeg zijn. Voor jou. Voor mij.
In kranten, op tv, op internetfora, in actualiteitenrubrieken, in tijdschriften, in de tweede kamer, er kwam gewoon geen einde aan de analyses en bijdragen en dan worden ze ook nog eens allemaal herhaald. Het lijkt of ‘het vrije woord’ het grootste slachtoffer is van de onaanvaardbare moord op Theo van Gogh.
is dat zo? Ik ben heel streng geweest bij mijn analyse. Geen flauwekul of smoesjes of leugens meer. Wat in de afgelopen dagen onder het mom van discussie over het recht op ‘de vrijheid van meningsuiting’ oeverloos is besproken, aangevallen, verdedigd, gepubliceerd en verdoezeld, is als je er zorgvuldig naar kijkt en het benoemt, niets meer of niet minder dan:
– de vrijheid van kwetsen
– de vrijheid van beledigen
– de vrijheid van kritiek
– de vrijheid van minachting
– de vrijheid van verbaal begaafd om je heen slaan, verbaler begaafd dan je slachtoffer
– de vrijheid van intimidatie
– de vrijheid van zeggen wat je denkt en doen wat je zegt
– de vrijheid van je ergens mee bemoeien waar je feitelijk geen bal mee te maken hebt
– de vrijheid van je ergens mee bemoeien waar je eigenlijk totaal geen verstand van hebt
– de vrijheid van meningen in je voordeel te verdraaien
– de vrijheid van citeren wat in je kraam te pas komt
– de vrijheid van vernederen
– de vrijheid van belachelijk maken
– de vrijheid van laten zien hoe belangrijk je bent, dus jouw mening doet er toe en moet je dus laten horen
– de vrijheid van anoniem zijn en dus maar emotioneel wat typen en de knop ‘send’ indrukken
– de vrijheid van overdenken wat de consequenties van jouw mening zouden kunnen zijn voor de vrijheid van anderen
– de vrijheid van je mening dan toch laten horen
– de vrijheid om je mening dan juist niet te laten horen
– de vrijheid van het gewoon even niet weten
– de vrijheid van anoniem mogen zijn en het samen anoniem lekker eens zijn
– de vrijheid van anoniem mogen zijn en het samen anoniem hartsgrondig niet eens zijn
– de vrijheid van onfatsoenlijke meningen weren
– de vrijheid van recht tot spreken hebben
– de vrijheid van anoniem mogen zijn en aanzetten tot haat
– de vrijheid van anderen zo graag een spiegel voor willen houden
– de vrijheid van generaliseren
– de vrijheid van onbeschoftheid
– de vrijheid van satire (nog te weinig onderzocht)
– de vrijheid van deskundig zijn en dus mogen zeggen wat je weet, hebt geleerd
– de vrijheid van op basis van jouw wereldbeeld met een ander met een heel ander wereldbeeld willen overleggen
– de vrijheid van nieuwsgierigheid
– de vrijheid van onzekerheid (zelden aangetroffen)
– de vrijheid van het recht op zwijgen en geen mening hebben (slechts 1x aangetroffen, maar een verademing)
Ceylan, ik sla heel veel dingen die je hier terecht naar voren brengt, over. Maar ik veroorloof me de boze vrijheid, aan alle media te vragen, bovenstaand lijstje voor het komende jaar als wekelijkse gespreksagenda te nemen en voor elk punt een passend panel van deskundigen uit te nodigen. En dan graag zo’n sterk panel, dat ik als kijker/lezer ook achteraf nog moeiteloos kan reconstrueren, wat hun mening ook al weer was.
Want hier gaat het om. Dit zijn alle onderwerpen (vergeef me als ik er eentje over het hoofd zag) die verkocht worden in ‘de supermarkt van het vrije woord’. Sommigen terecht, sommigen onterecht. Niet aan mij om uit te maken.
Had Theo van Gogh gedood mogen worden? Nee, nooit. Wat doen we eraan? De dader straffen en herhalingen met alles wat in ons vermogen ligt, proberen te voorkomen. Had Theo van Gogh mogen zeggen, wat hij wilde zeggen? Wat zei hij? Zie bovenstaande lijst.
Moeten mensen als Ceylan zich voelen zoals ze zich voelen en zich schamen voor wie ze zijn? Nee, dat is beschamend.
God, wat ben ik boos. God, wat ben ik verward. Dit kan anders, Dit moet anders. Dat ben ik met Ceylan volkomen eens.
Hallo Moniiq,
Je mag stukken van mij overnemen, met bronvermelding en verwijzing naar mijn weblog. Als het om stukken van iemand anders gaat moeten we dat diegene even vragen.
Beste Claar, Ceylan en anderen,
Iedereen was na dinsdag verbouwereerd. Ook ik vond het lastig om met de hele situatie om te gaan. Ik walgde op een gegeven moment van de media die weer allerlei mensen ten tonele haalden die min of meer zeiden dat je met de islam de meest gewelddadige godsdienst ter wereld in je midden hebt. Er werden allerlei vrijbriefjes gegeven om de islam in twijfel te nemen en haar aanhangers dus ook. Tegelijkertijd zijn er aanwijzingen die er op duiden dat mensen in ons midden zijn, die aanslagen beramen en die ons zeer vijandig gezind zijn. Iedereen die niet-moslim en moslims die gematigd zijn (zoals ik en de overige 95% Nederlandse moslims) moeten hun leven vrezen. Door dit gegeven voelde ik me eerlijk gezegd ook bedreigd, net zo bedreigd als mijn autochtone vrienden. Ik begin me, als Nederlander en als moslim, steeds meer te realiseren dat ook de moslimgemeenschap debet is geweest aan deze hele situatie. Nederlandse moslims waren te lang naar binnen gekeerd naar mijn mening. Te lang zijn er te veel jongeren opgevoed dat ze in eerste plaats moslim, Turks of Marokkaans en dan pas Nederlander zijn. Dat zorgt er automatisch voor dat er een discrepantie ontstaat tussen de leefwereld van deze allochtone jongeren en de leefwereld van autochtone jongeren. Men – de allochtone jongeren dus – voelt zich dan ook snel buitengesloten. ‘Eigenlijk ben je niet één van hen.’ Het feit dat 75 procent van de Turkse en Marokkaanse jongeren zijn of haar partner uit land (lees dorp) van herkomst haalt, onderstreept dit gegeven en verklaart misschien ook dit feit voor een gedeelte. Ik geloof dat het nu tijd is geworden voor jonge moslims om zich los te rukken van dat overdreven ouderlijke gezag. Natuurlijk moet je altijd respect hebben voor je ouders, maar je moet je niet meer als moslimjongere volledig laten leiden door je ouders, want anders lijd jezelf. Ik weet dat schizofrenie en andere psychopathische aandoeningen ziektes zijn waar allochtone jongeren voor zestig procent meer kans op hebben dan autochtone jongeren door die constante wrijving die er is tussen hun twee werelden. Ik vind dat allochtone ouders deze cijfers serieus moeten nemen, alsook de cijfers dat allochtone jongeren vaak ongelukkiger zijn dan autochtone jongeren. Veel jongeren zijn daarbij ook nog suïcidaal. Laten we in godsnaam investeren in deze groep. Ik denk dat er decennia geleden al het besef had moeten komen bij zowel de autochtone groep als de allochtone groep dat de allochtonen onderdeel uitmaken van deze samenleving. Dat de allochtone groep burgerrechten en plichten moet krijgen, maar deze ook moet nemen en uitoefenen. Ik baal ervan als ik weer eens met sommige Turkse Nederlanders praat en die mij in alle eerlijkheid vertellen dat ze Turkije beter vinden of de Turkse cultuur mooier of dat ze persé een Turkse partner willen vinden, en zo ook als ik met sommige Marokkaanse Nederlanders praat. Het is vaak ook een klap in mijn gezicht als iemand dat vind. Niet alleen omdat ik cijfers en gegevens kan staven waarom ik meen dat je erg trots op Nederland moet zijn en dat je dankbaar moet zijn dat je hier woont (ja ik gebruik het woordje dankbaar), maar vooral omdat ik dit soort reacties er impliciet op wijzen dat zo iemand ook niet voldoende wil investeren in dit land, dat mij zo dierbaar is.
Nu is het absoluut niet zo dat ik de huidige stigma’s en polarisatie goedkeur. Nee die zullen de emancipatie van Nederlandse moslims geen goed doen. Maar het is goed als Nederlandse moslims ook eens wakker geschud worden en zich realiseren dat ze hier in dit land moeten investeren, dit land zich eigen moeten maken, de islamitische waarden en normen best serieus mogen nemen, maar het nationaal belang nog serieuzer (overigens behoor je dit zelfs te doen als moslim: je behoort te allen tijde loyaal te zijn voor de maatschappij. Maar goed ik wil geen theologische discussie aangaan) en dat je als Nederlandse moslim die ‘lelijke moedervlekken’ (één van de weinige zaken waar ik het met Ayaan Hirsch Ali wel eens was) ter discussie te stellen. Ik wil afsluiten door te zeggen dat ik me na dinsdag vorige week geen slachtoffer ben gaan voelen, maar als iemand die ontwaakt is uit een winterslaap. Ik weet voor mezelf dat hetgeen waar ik mee bezig was al jaren, namelijk investeren in de omgeving en de maatschappij, iets is waar ik me nu nog sterker voor moet maken, maar ook het lef moet hebben om vaker tegen iemand te zeggen: hou op met die onzin en doe wat!
Wat je zou kunnen doen. Je zou kunnen zoeken naar nieuwe openingen.
Iedereen heeft nu meer dan aanwijzingen, dat er in ons midden fundi’s zijn, waarvan er in ieder geval één bereid is geweest een moord te plegen. En velen, die wat te verliezen hebben, keuren moord in naam van een godsdienst af.
Wat mij betreft is al voldoende aangetoond, dat vrijheid van meningsuiting niet het begrip is, waarvoor Theo van Gogh stond. Hoe graag sommige, op zieltjeswinst uit zijnde politici dat ons willen doen geloven.
Je kan stoppen met je schuldig voelen waar het niet nodig is. Je kan stoppen met nors kijken. Je kan stoppen met achter ieder lange baard een kromzwaard te verwachten.
Lach naar de mensen, waarvan je denkt dat ze nuchterheid kunnen opbrengen. Lach naar mensen, waarvan je denkt dat ze niet tot agressie bereid zijn.
Ik bedoel glimlachen, hoor. We hoeven niet met ze allen te gaan lopen schateren. Zo leuk is het nu allemaal nu ook weer niet.
En laten we het er dan nog eens over hebben.
Oh ja, lach niet om “‘de aanblik van een moslima vriendelijker te maken voor anderen'”, lach omdat je je goed voelt. Dat lukt mij ook heus, er zijn veel ‘goeie'(okay ‘acceptabele’) mensen. Daar geloof ik in.
reactie op bericht van Ceylan.
waarom ik stil ben is vooral dat ik mijn gedachten niet op een rij krijg…alle discussies, het gepraat, het maar doorlullen om iets te zeggen…zinnig? vast wel, voor de kijkcijfers, de eigen meningvormers enz. Ik wordt alleen maar stiller enmeer verward en bezorgd. Maar ik lees veel reacties die niet alleen een politieke lading hebben maar vooral ook een menselijke en dat doet me goed..dat ik het goede in mensen kan zien en dat zit meer in de actie dan in het praten.
Dan wil ik nu even toch een positieve ervaring beschrijven.Ik zat net even verveeld te zappen, en kwam terecht op BVN, het t.v. kanaal voor Nederlanders en Vlamingen in den vreemde.
En ja hoor, Bolkenstein werd daar geintervieuwd.het programma heet het Buitenhof, kennen jullie misschien wel. Vroeg de intervieuwer, ben zijn naam even vergeten “Maar meneer Bolkenstein, de Islam is toch in essentie gewelddadig, hoe moet dat nu. ntwoord Bolkenstein. Ach meneer, de islam bestaat nu 1400 jaar, wij waren en 600 jaar eerder, en ook 600 jaar geleden was het christendom tamelijk gewelddadig. O, zegt de intervieuwer, dus over 600 jaar is het opgelost. En zo ging het nog even door. Van ergernis ben ik maar weer verder gezapt, maar kon mijn nieuwsgierigheid niet beteugelen. En zap weer terug. Zit daar Van Agt, en die zit tot mijn stomme verbazing te zeggen dat, ten aanzien van Israel/palestijnen, hij in 1977 het licht nog niet had gezien, maar dat het schandelijk is hoe het CDA met dit conflict omgaat. En Sharon had nooit in Nedrland uitgenodigd mogen worden, en dat hij vindt dat de CDA ers nu net zo stom als hem in het verleden waren. Zelfs Arafat kwam er bij hem redelijk vanaf.
Nou, dat geeft de burger weerd moed.(ff positieve noot aanbrengen)
Beste Hiek,
Dat ik nors keek en veelal nog kijk, is niet omdat ik mij daartoe verplicht voel op een rare manier, maar het drukt uit hoe ik mij voel. Mijn eerste lach gisteren, deed mij me dat realiseren.
Het ‘verplichte glimlachen om een vriendelijke aanblik te geven’ is een kwaal die al langere tijd speelt, en die door heel veel (door hoofddoek herkenbare) moslimvrouwen wordt gevoeld.
Natuurlijk zijn er heel veel goede mensen. Het verschil is echter wel, dat dit van niet-moslims als vanzelfsprekend wordt aangenomen door de meerderheid in Nederland. Moslims worden de laatste jaren voortdurend opgeroepen hun welwillendheid te demonstreren, het spreekt blijkbaar niet voor zich (in het publieke debat). Dit legt druk op veel moslims, die er allemaal op een andere manier mee omgaan, van negeren tot en met deze ‘glimlach’, een manier die ik overigens ook niet constant toepas.
De norse blik van nu is echter iets anders. Buiten het feit dat ik mij zorgen maak om de gevolgen die de moord op Van Gogh zou kunnen hebben voor de (multiculti) samenleving, maak ik me ook zorgen om de Nederlandse moslimgemeenschap en dan in het bijzonder jongeren. Hoewel, zoals ik eerder schreef, de vrijheid van meningsuiting in mijn ogen niet altijd gepaard gaat met het bij vrijheid behorende verantwoordelijkheidsbesef, is het wel een aspect van de Nederlandse samenleving dat mij – in de grondslag – ZEER lief is. Ik wil niet onder dreiging van geweld gedicteerd krijgen hoe ik moslim moet zijn, hoe ik moet discussieren enz. Het is niet vanzelfsprekend dat dit nu ontstaat, maar deze gebeurtenis is ernstig genoeg om daar bij stil te staan en daar past mijn blik bij.
Veel moslimjongeren zoeken een weg om zich goed en geaccepteerd te voelen binnen de Nederlandse samenleving. De Islam en de Nederlandse moslimgemeenschap kunnen hier aan bijdragen. Weten dat God jou wel accepteert en waardeert als jij je inzet voor het goede, kan veel troost bieden, zeker als je dit deelt met anderen. Wat niet moet gebeuren is dat daarna de volgende gedachte is, dat het feit dat de leden van de moslimgemeenschap niet genoeg tot hun recht komen, (uitsluitend) veroorzaakt wordt door toedoen van anderen, wie dan ook. Dat is tijdelijk wel een prettige geruststelling, maar het levert uiteindelijk niet op wat nodig is, namelijk een gezonde, dynamische moslimgemeenschap die door zelfreflectie tot antwoorden komt die passen bij geloof, tijd en plaats.
Ik vind het van het grootste belang dat moslimjongeren voorbeelden zien, horen, en zelf blijven (en gaan) vormen die bewijzen dat volharding in het goede uiteindelijk het antwoord is. Dat het wel zin heeft om je verder te scholen, ook al krijg je niet direct de baan die je wilt. Dat het wel zin heeft om met mensen te discussieren die voorlopig niet zoveel begrip tonen. En vooral dat geweld niets oplost. Daar moeten mensen met een bepaalde positie in hun gemeenschap meer verantwoordelijkheid voor nemen.
Overigens blijf ik ook nadenken over de discussie over vrije meningsuiting. Het is ook de optelsom van de veelheid aan reacties, waardoor de balans doorslaat. Als het over de Islam gaat in het publieke debat, gaat het in 90% van de discussies over ‘gevaar’, ‘onderdrukking’ en ‘achterlijkheid’. Ook nu zien wij weer vooral ‘deskundigen’ analyses geven. Aan al die analyses is inderdaad nauwelijks meer een touw vast te knopen (dat vind ik ook Arthur) en bovendien scheppen ze alleen maar meer afstand. Als er ‘over’ je gepraat wordt, in plaats van ‘met je’ hoef je er niets mee.
Als het publieke debat over voetbal – vergeef mij de vergelijking – een jaar lang voor 90% alleen maar over voetbalvandalisme zou gaan: de rellen, de relschoppers en tientallen analyses over de oorzaken, de profielen, de defecten in de culturele achtergrond. En maar 10% van de zendtijd gevuld zou worden met wedstrijden en mooie beschouwingen van wedstrijden, zouden veel voetbalsupporters wellicht begrijpen wat ik bedoel.
Ieder individu moet in principe kunnen zeggen wat hij of zij wil, maar draagt wel degelijk medeverantwoordelijkheid voor de gevolgen daarvan. Als steeds meer moslimjongeren zich afsluiten voor de Nederlandse samenleving, heeft dat wel degelijk te maken met verweer tegen een voortdurende stroom van negatieve aandacht. Ik denk dat sommige debaters de vrijheid van meningsuiting te weinig koppelen aan verantwoordelijkheid voor een ander. Ik ga niet dicteren waar de grens ligt, maar ik zou het wel heel prettig vinden (zwak uitgedrukt) als ik bij sommige debaters duidelijkere tekenen zag van een bewustzijn van deze koppeling!
Ceylan
Hoi Ceylan, bedankt voor je heldere stuk. Er spreekt veel, voor mij heilzaam, optimisme uit. Echt belangrijk, voorbeelden van hoe het goeie lonend kan wezen.
Toch ff kritiek. Geen truukje eerst prijzen dan de deur wijzen, maaar. Laten we er eens vanuit gaan dat het publiek debat voor 90% over ‘gevaar’ ‘onderdrukking’ en ‘achterlijkheid’ gaat. Het is toch niet lonend om daar “FOEI!” tegen te roepen en je af te keren. Begrip opbrengen voor moslimjongeren die zich afkeren is te gemakzuchtig. Je levert ze hiermee uit aan de ander, en die zal zich heus niet als bij wonder zich plotsklaps afkeren van luie, makkelijk scorende onderwerpen.
Ik heb makkelijk praten vanuit mijn positie. Ik heb nooit tot een minderheid behoord en heb ook nooit tegen andere, dan mijn eigen vooroordelen hoeven vechten.
Maar, als Aboutaleb zegt dat het in Amsterdam noord voor een moslim meisje moeilijk is een stageplaats te krijgen juist omdat ze moslima is, dan ligt daar de kans je te verweren tegen gevoelens van norsheid. Erop en erover zeggen ze in de wielrennerij.
Hiek.
Ik zat zojuist midden in ingewikkelde schrijfbezigheden ineens uit het raam te staren. Probeerde me net als Hiek een ogenblik werkelijk voor te stellen dat je zoals Zaineb of Imad of Ceylan of alle anderen hier in de knelpositie bent gedrongen, die zij beschrijven. Dat elke keer als het woord moslim valt, en dat valt nogal eens, je je gedwongen voelt – gevraagd of ongevraagd – weer uit te leggen dat dat in de verste verte niet over jou gaat. Ik kreeg het plaatsvervangend spaansbenauwd.
Ik kan me dit beter voorstellen, omdat jullie mij hier Chez Anja zo ondubbelzinnig duidelijk blijven vertellen hoe dat voelt. Ik besefte ineens, dat er inderdaad moed voor nodig is, zulke ervaringen en gevoelens op te schrijven en te delen.
Kreeg toen behoefte, aan jullie terug te geven dat ik er trots op ben dat jullie mijn landgenoten zijn. Ik zat naar die woorden te staren en ze kloppen niet met wat ik jullie wilde zeggen.
Het moet zijn: ik ben er trots op dat ik een landgenote van jullie ben.
Ik heb het gevoel dat ik in mijn denken een noodzakelijke stap verder ben gekomen, zo-even. Dankzij jullie. Dat wilde ik even kwijt.
Beste Hiek,
Als er een classificatie is, die ik niet bij mijzelf vind passen, met alle respect, dan is dat gemakzucht. Mensen die mij en mijn werk kennen, weten dat ik juist altijd bezig ben om beweging te krijgen in – soms te passieve – houdingen in moslimkringen. Als er iets is, waar ik mij volgens mij al vanaf mijn geboorte tegen verzet, is dat gemakzucht en zelfgenoegzaamheid. En ik neem dan ook stelling, telkens weer, zoals ook op dit log.
Er is een verschil tussen ‘passief begrip’ tonen en verder niets doen, of iets begrijpen. Van jou vind ik het misschien wel te gemakkelijk om te zeggen dat groepen jongeren die voor 90% negatieve berichten over zichzelf zien, EN inderdaad niet 1x maar soms 100x worden afgewezen bij sollicitaties, EN/OF op wie ze zijn, zich nooit zouden mogen afkeren. Er worden heel veel discriminatieklachten ingediend, maar als die al gewonnen worden (wat zelden is omdat bewijzen moeilijk is), dan wint de werkgever daarna bijna nog altijd omdat hij zich dan kan beroepen op ’te slechte arbeidsverhoudingen’. Ik hoor van niet-islamitische kennissen en familieleden te vaak dat er bij het bedrijf waar zij werken ‘geen Marokkaan meer inkomt’. (En dat is dan helaas zelfs geen grootspraak, maar gewoon (ongeschreven) beleid).
Je moet heel krachtig zijn om – als je tot je enkels in een (soms kolkende) rivier staat – tegen de stroom in te blijven roeien. Ik vind dat ik van jou mag verwachten dat je begrijpt dat dit niet voor iedereen altijd te doen is.
Dan mag jij van mij verwachten, dat ik daar geen punt zet, maar vervolgens alles inzet om te zorgen dat jongeren die zich daar bevinden, of die dat ten minste zo ervaren, ondersteuning, aanmoediging en vooral eigen instrumenten krijgen om door te roeien. Dat zijn de alternatieven waarover ik het heb.
Ik wil ook nog zeggen dat dit ook al heel veel gebeurt. Ik ken heel veel jongerenwerkers en andere professionals en vrijwilligers uit de moslimgemeenschap, die zich dagelijks met veel deskundigheid, liefde en passie inzetten voor de positieve empowerment van jongeren. Ik vind ook dat met name de (vaak wat oudere) moslimvertegenwoordigers hiertoe meer duiten in het zakje zouden kunnen doen, om deze empowerment ook vanuit de religie te motiveren, in duidelijke taal. En als zij dat niet meer kunnen, moeten zij wellicht ruimte geven aan jongeren om dit (eventueel naast hen) wel te doen.
Vandaag heb ik met mensen gesproken die vanuit andere gemeenschappen nadenken over stappen. Iedereen wil zich in eerste instantie op moslims richten, maar ik stel voor dat we ons allemaal in eerste instantie op onze eigen kring richten. Tegen bezorgde christelijke medeburgers zou ik willen zeggen: laat een tegengeluid horen tegen de polariserende uitspraken van bijvoorbeeld Andries Knevel zaterdag jl. Tegen politici zou ik willen zeggen: laat een tegengeluid horen tegen de spierballentaal van sommige politici die de indruk wekken dat deze zaak te redden is door hardhandig optreden, terugdringen en beheersen. Nodig hen eerder uit constructieve taal uit te spreken. Tegen journalisten zou ik willen zeggen: laat een tegengeluid horen tegen collega’s die blijven hangen in de dwangmatigheid van uitersten tonen. En ik zelf zal doorgaan met tegengeluiden bieden tegen polariserende tendensen in moslimkring.
Dat lijkt mij zinvoller dan voor elkaar te bepalen hoe die tegengeluiden vorm moeten krijgen en in welke mate deze gestoeld mogen zijn op begrip voor elkaar.
Laten we nu doorpraten!
Ceylan
Ceylan en Imad, bedankt voor jullie uitgebreide en heldere stukken. Als ik die zo lees krijg ik steeds meer het gevoel dat we ons op dit moment op een keerpunt begeven, een crisis die een lange aanloop heeft gehad en die nog wel even zal voortduren. Ik was eerst erg bang dat het de verkeerde kant zou opslaan; richting totale polarisatie in onze samenleving. Maar tot mijn verrassing bereiken me steeds meer berichten die iets anders laten zien. Verhalen van mensen die ‘ontwaken uit een slaap’ zoals die van Imad en Aboutaleb en zo op een constructieve en positieve manier hun geloofsgenoten in Nederland bekritiseren.
Tegelijkertijd hoor ik onder veel niet-moslims juist geen toegenomen angst voor moslims, maar juist het besef dat onze samenleving ‘allochtonen’ onvoldoende participatiemogelijkheden heeft geboden, waardoor mensen worden uitgesloten (die zich daardoor weer verder afzonderen). Het is alsof de anti-moslim sentimenten een toppunt hebben bereikt waardoor het tegenovergestelde wordt bereikt: mensen zien in dat we met die sentimenten juist de verkeerde kant opgaan.
De toekomst zal moeten uitwijzen of dit klopt. Laten we hopen (en eraan meewerken) dat dat zo is, dan is er tenminste nog een lichtpuntje te vinden in de ellende van afgelopen week.
Beste Claar,
Op het gevaar af dat dit dramatisch klinkt of misschien zelfs klef, toen ik jouw laatste reactie las, kwamen er tranen in mijn ogen. Het maakt me zo blij. Ik las het direct voor aan de moslimvrouw met wie ik op dat moment aan de telefoon hing en die zich zorgen maakt, maar ook hoopvol is dat dit een keerpunt is, zoals Daan ook schreef.
Voor het eerst in dagen, lieve Claar, en dank daarvoor!!! ben ik er weer trots op Nederlander te zijn! Alhamdoelillah! Ik dank God daarvoor en jou en mij en alle andere mensen die zich nu in beweging zetten.
Ceylan
Ik heb een paar vragen en ik zou erg graag een antwoord willen krijgen: als je zegt :
gevaar’ ‘onderdrukking’ en ‘achterlijkheid’, Waar is het gevaar? Wie is de onderdrukker? Wie is er echt achterlijk bezig? Het debat wordt inderdaad gedicteerd door de media en veel vrijheid van onderwerpskeuze heb ik tot nu toe niet gezien.
Het echte debat zou moeten gaan over het volgende onderwerp: er is een misdrijf gepleegd en er is een verdachte aangehouden. Deze samenleving blijkt wel zeer weinig vertrouwen in het eigen rechtssysteem te hebben. Iedereen is rechter en advocaat geworden, zonder enige aarzeling neemt deze samenleving het recht in eigen hand en beschuldigd een hele gemeenschap en een heel geloof. Elke Nederlandse moslim moet terecht staan.
Deze maatschappij is zelf het eigen democratische systeem aan het ondermijnen door het recht in eigen handen te nemen en onschuldige mensen te veroordelen op basis van een misdrijf die door een medemens is gepleegd.
De media moeten de verantwoordelijkheid nemen voor de recente de wraak acties gericht tegen islamitische doelen en personen in het hele land. Ze zullen de gevolgen van de “civiele oorlog” die zij hebben ontketend moeten aanvaarden en zichzelf als enige schuldigen moeten aanwijzen in het conflict tussen de samenleving en de Nederlandse Moslim gemeenschap.
( met nadruk op Nederlandse) .
Men zegt in een vrije democratische land te leven maar men heeft blijkbaar zeer weinig vertrouwen in het eigen rechtsysteem om zo tegenover een hele gemeenschap tekeer te gaan en een ware hetze te ontketenen. Men is snel in het oordelen en probeert zich aan het eigen spiegelbeeld te ontrekken. Is het beeld dat we te zien zouden krijgen niet echt aangenaam en moeten we daarom het onderwerp vermijden?
Men moet rechtvaardig zijn en toegeven dat Nederland geen land voor respect voor de minderheid is, je wordt hier getolereerd maar wie heeft het over respect?
Respect komt van beide kanten denk ik zo maar ja als een partij denkt superieur aan het ander te zijn houdt het op.
Als je anders bent kun je het gewoon vergeten. Integreren tot je helemaal gedesintegreerd bent, de deuren blijven dicht. Mensen die nooit tot een ongewenste minderheid hebben behoord kunnen het zich onmogelijk voorstellen hoe frustrerend en hoe erg dit onrechtvaardige proces is.
Ik zou willen afsluiten met een wens: als wij als een geheel meer mens zouden willen zijn. Meer begrip zouden tonen, meer menselijkheid en liefde in plaats van angst ten opzichte van elkaar zouden hebben.
Als we meer terughoudend in onze oordeel zouden zijn tot we alle informatie en alle kanten van het verhaal kennen voordat we een oordeel vellen. Als we de schuldvraag aan de rechters zouden overlaten . Als er morgen een brug tussen ons gebouwd zou worden, wie zou het als eerst willen bewandelen?
Beste mensen,
Daan en anderen, bedankt voor de aardige woorden. Ik begin me ook steeds meer te realiseren dat het allemaal gelukkig meevalt. We zijn juist veel meer bezig rationeel naar de samenleving te kijken, veel meer dan toen na 11 september bijvoorbeeld. Ik krijg ook van collega’s alleen maar positieve reacties en vooral ook bemoedigende reacties om door te gaan met het bouwen van bruggen en het aangaan van dialogen. Het is niet zo dat alle problemen één, twee, drie opgelost zullen zijn en we zullen zo nu en dan met elkaar ernstige barrieres moeten overwinnen, maar de periode van eindeloos kritiek geven aan de ene kant en passief er naar luisteren aan de andere kant moet voorbij zijn. Ik denk dat we stickers moeten ontwerpen met de tekst: ik kies ervoor om Nederlander te zijn en die op onze achteruit van onze auto’s of op onze tassen te plakken. Of iets dergelijks. Ik had vandaag een discussie met een goede vriend die naar mijn mening in de discussie te lang bleef hangen in een slachtofferrol en die verweet het één en ander aan de samenleving. Natuurlijk is het zo dat de samenleving iets te verwijten valt, maar de samenleving dat ben jij. Dus men moet zelf er iets aan doen, indien men wil dat er iets verandert. Ik ben trots op iedereen die zijn/haar mening geeft. Ik zal uiteraard van één standpunt niet afwijken en dat is: uit je mening, maar demoniseer niet.
Dag Ceylan, Ik heb me niet zorgvuldig genoeg uitgedrukt. I.p.v. “begrip tonen” had ik “excuseren” en moeten gebruiken.
En natuurlijk laat je het er niet bij zitten, als er sprake is van discriminatie t.o.v. moslimjongeren, ook als er bij hen geen mogelijkheid meer is zich te verzetten tegen de moedeloosheid die discriminatie op zal leveren.
Discriminatie blijft een probleem. Kan je van een IT-bedrijf verwachten dat de verkoopgesprekken over de opdracht om de site in te richten, waarop heteroseksualiteit als norm word verklaard, door een openlijk homoseksueel gevoerd worden? Is het verstandig hem de opdracht te geven? Als je besluit het niet te doen, omdat je het gevaar loopt de opdracht mis te lopen, ontneem je de homo de kans zijn sukses te halen.
Ik besef nu dat ik je van ongevraagd advies heb voorzien, door je de suggestie te doen om minder nors om je heen te kijken. Dat zal ik niet meer doen, zelden welkom zulks advies. Beetje dom ook. Het blijft mijn mening, dat er voldoende mensen zijn waar je kracht uit kunt putten, en laat ik het bij mezelf houden, mijn stemming is aan het omslaan, juist omdat ik naar mensen luister die zich willen inzetten voor verdraagzaamheid en gesprek.
Beste Imad, gisteren schreef ik met goede hoop dat we inderdaad juist een meer positieve kant uitgaan, maar toen ik diezelfde avond (en vanochtend) het nieuws zag, moest ik daar toch vraagtekens bij zetten: aanslagen op een school en moskeeen, dreiging van terrorisme, onheilspellende documentaires op netwerk e.d. Of moeten we concluderen dat het eigenlijk allemaal meevalt, maar dat de media er desondanks een drama van maakt en polariserende boodschappen de wereld instuurt?
Leuk idee van die stickers met ‘ik kies ervoor Nederlander te zijn’. Aboutaleb zei gister in barend en van dorp ook dat mensen de keuze moeten maken voor Nederland. Ik ben het daar mee eens (ik heb trouwens helemaal geen idee van in hoeverre dat al wel of niet gebeurt). Maar de vraag/eis aan (nakomelingen van) migranten om zich daarover uit te spreken plaatst ze wel al bij voorbaat in een verdachte hoek. Plus, er zit een soort Busheriaanse tendentie in: ‘either you are with us…’
Dit hangt allemaal samen met ‘de islamisering van het integratievraagstuk’, waarover mijn docent het vandaag had tijdens mijn college van Islam in West-Europa. Terwijl er heel veel factoren van belang zijn bij integratie (arbeid, participatie, onderwijs, taal, houding van ontvangende samenleving, cultuur, etc.), is in het debat over integratie de aandacht de afgelopen decennia volledig op cultuur komen te liggen, en dan met name islam. ‘De islamitische cultuur’ zou het handelen van moslims bepalen en hun participatie in de Nederlandse samenleving tegenhouden. Het gevaar is dat de keuze wordt voorgesteld als een keuze tussen Onze Grondwet of De Islam. Dat lijkt me een nogal onzinnige keuze.
Wat er dus zou moeten gebeuren is dat we heel zorgvuldig definieren wat we nu eigenlijk onder ‘integratie’ verstaan en wat we dan van mensen verwachten als ze een keuze maken voor Nederland.
Integratie begint volgens mij bij onszelf, met plaatsmaken. Met de wil om plaats te maken. Dat is nu helaas onder het gevoel van bedreigd worden weer (even) helemaal uit de discussie verdwenen. Maar toch heb ik het gevoel, (hoop?) dat er iets in de discussie aan het veranderen is.
Is nog wel staande te houden, dat integratie van ‘allochtonen’ gelijkstaat aan het uitbannen van extremistische tendensen? Die twijfel hoor ik om me heen.
Twijfel in positieve zin: dat ontneemt het kabinet een nogal negatieve legitimatie van het integratiebeleid, een negatieve connotatie bij het woord integratie.
Maar ik hoor ook wel negatieve twijfel, zo van: als zo’n compleet vernederlandste jongen zoiets kan doen, wat kun je dan nog meer verwachten?
Dit is wat ik beluister, niet wat ik zelf denk. Ik zie om me heen de maatschappelijke discussie steeds kantelen van ‘integratie’ naar ‘assimilatie’ en terug. Diezelfde discussie is volop gaande in België, ik wacht eigenlijk liever niet een programma van een Wilders af. Het kabinet zou hierop op heel korte termijn een antwoord moeten geven en een standpunt moeten innemen. Maar die zijn aan het kiften, of de AIVD nou van Donner is of van Remkes. (Als ik Remkes was, liet ik de ‘eer’ aan mijn ambtgenoot).
Ik weet niet of we zo eenzijdig moeten definieren, wat integratie is. Althans niet in de zin van uitsluitend eisen definieren die je stelt aan een groep die ‘zich aan moet passen’. Je kunt niet over integratie praten, zonder dat je het over de eisen aan de samenleving zelf hebt. Dus een ander, niet meer heimelijk discriminerend aannamebeleid bij sollicitaties, geen discriminatie bij bezoek aan de disco, bij plaatsing op scholen, et cetera. Ik vind dat al heel lang, dat je de eisen aan beide kanten moet formuleren en wettelijk moet vastleggen. Heb de stille hoop dat het er nu van kan komen.
Maar de vraag/eis aan (nakomelingen van) migranten om zich daarover uit te spreken plaatst ze wel al bij voorbaat in een verdachte hoek. Plus, er zit een soort Busheriaanse tendentie in: ‘either you are with us…’
Daan, ik ben het helemaal met je eens, en ik verwijs naar mijn vorige stuk waarop ik geen enkele reactie heb mogen lezen. Ik weet niet in welke droomland Imad en veel anderen leven, ik weet niet uit welke recht ze namens een hele gemeenschap spreken.. persoonlijk heb ik voor niemand gestemd en niemand het recht gegeven om namens mij te spreken. Ik vind zelf dat menige allochtone “weldoeners” heel opportunistisch bezig zijn. Ze spreken zich over het eigen “volk”uit zonder na te denken en hopen zo het meeste aantal punten te behalen . Dat soort onzin werkt alleen maar stigmatiserend voor de Nederlandse Moslim gemeenschap. Met welke recht spreekt men van schuld of schaamte? Ze spelen het spelletje met de media en ik vind hun reactie onwaardig en onrechtvaardig. Ze bekennen schuld en door deze discussie aan te gaan bevestigen ze zelf de vooroordelen die zij trachten te bestrijden.
“De periode van eindeloos kritiek geven aan de ene kant en passief er naar luisteren aan de andere kant moet voorbij zijn. Ik denk dat we stickers moeten ontwerpen met de tekst: ik kies ervoor om Nederlander te zijn en die op onze achteruit van onze auto’s of op onze tassen te plakken.”alstublieft zeg!
Sorry maar als Nederlandse moslim vind ik dit echt belachelijk, als je kiest om hier te leven is de keuze al gemaakt lijkt mij. Met een sticker zullen alle deuren sneller open gaan zeker, men zal mij hier als een volwaardige burger herkennen. We zullen toegang krijgen tot de media, arbeidsmarkt, hogere onderwijs, enz… sommigen deuren blijven dicht omdat er maar een paar mensen over de sleutel beschikken. We kunnen met stickers wel op ons voorhoofd zelfs voor die deuren gaan staan maar als niemand open wil doen komen we toch niet binnen. Ik leef al mijn hele leven als moslim in een niet moslim maatschappij en nog nooit heb ik mijn geloof als belemmerend voor mijn eigen integratie ervaart. Mijn geloof leert mij juist met respect met de wetten en de mensen van dit land om te gaan.
De obstakels die ik tegenkwam en die ik tot heden tegenkom komen uit onwetendheid en weigering om met verschillen om te gaan.
Dus ik zou zeggen wakker worden ja maar alstublieft ophouden met de held in pantoffels te spelen door politiek correct antwoorden te geven en ja te knikken op alles.
Ik herhaal mijn eigen standpunt: Deze maatschappij is zelf het eigen democratische systeem aan het ondermijnen door het recht in eigen handen te nemen en onschuldige mensen te veroordelen op basis van een misdrijf die door een medemens is gepleegd. Ik neem aan dat we een rechtsyteem hebben en dat de bevoegde instanties hun werk goed zullen doen. I rest my case.
Daan, ik ben het helemaal met je eens, en ik verwijs naar mijn vorige stuk waarop ik geen enkele reactie heb mogen lezen. Ik weet niet in welke droomland Imad en veel anderen leven, ik weet niet uit welke recht ze namens een hele gemeenschap spreken.. persoonlijk heb ik voor niemand gestemd en niemand het recht gegeven om namens mij te spreken. Ik vind zelf dat menige allochtone “weldoeners” heel opportunistisch bezig zijn. Ze spreken zich over het eigen “volk”uit zonder na te denken en hopen zo het meeste aantal punten te behalen . Dat soort onzin werkt alleen maar stigmatiserend voor de Nederlandse Moslim gemeenschap. Met welke recht spreekt men van schuld of schaamte? Ze spelen het spelletje met de media en ik vind hun reactie onwaardig en onrechtvaardig. Ze bekennen schuld en door deze discussie aan te gaan bevestigen ze zelf de vooroordelen die zij trachten te bestrijden.
“De periode van eindeloos kritiek geven aan de ene kant en passief er naar luisteren aan de andere kant moet voorbij zijn. Ik denk dat we stickers moeten ontwerpen met de tekst: ik kies ervoor om Nederlander te zijn en die op onze achteruit van onze auto’s of op onze tassen te plakken.”alstublieft zeg!
Sorry maar als Nederlandse moslim vind ik dit echt belachelijk, als je kiest om hier te leven is de keuze al gemaakt lijkt mij. Met een sticker zullen alle deuren sneller open gaan zeker, men zal mij hier als een volwaardige burger herkennen. We zullen toegang krijgen tot de media, arbeidsmarkt, hogere onderwijs, enz… sommigen deuren blijven dicht omdat er maar een paar mensen over de sleutel beschikken. We kunnen met stickers wel op ons voorhoofd zelfs voor die deuren gaan staan maar als niemand open wil doen komen we toch niet binnen. Ik leef al mijn hele leven als moslim in een niet moslim maatschappij en nog nooit heb ik mijn geloof als belemmerend voor mijn eigen integratie ervaart. Mijn geloof leert mij juist met respect met de wetten en de mensen van dit land om te gaan.
De obstakels die ik tegenkwam en die ik tot heden tegenkom komen uit onwetendheid en weigering om met verschillen om te gaan.
Dus ik zou zeggen wakker worden ja maar alstublieft ophouden met de held in klompen te spelen door politiek correct antwoorden te geven en ja te knikken op alles.
Ik herhaal mijn eigen standpunt: Deze maatschappij is zelf het eigen democratische systeem aan het ondermijnen door het recht in eigen handen te nemen en onschuldige mensen te veroordelen op basis van een misdrijf die door een medemens is gepleegd.
Beste Zaibeb,
Als freelance journalist, maar ook als adviseur op het gebied van de multiculturele samenleving weet ik dat in ieder geval in Rotterdam en ook in Amsterdam veel jonge mensen leven die zich gewoon helemaal geen Nederlander voelen. Die zich helemaal richten op Turkije of Marokko. Als ik aan ze vraag waarom ze niet bewust voor het Nederlandschap kiezen, dan zeggen veel van die jongeren (gelukkig net zo veel ook weer iets anders) dat ze nu eenmaal in Nederland zijn, maar er niet zelf voor gekozen hebben. Hun ouders zijn ‘als werkpaarden hier naar toe gehaald’ . Kortom, is de schuld van de autochtoon dat ze uit hun geliefd dorp zijn geplukt. Vaak vraag ik dan aan die jongere: “Je bent nu 18 of ouder. Nu kun je toch weggan? Als je je hier niet thuisvoelt dan, je kunt kijken of je elders een beter bestaan kun oprichten. Lijkt dat je wat?” Blijf krijg ik dan geen goed antwoord.
Kijk Zaineb, het is absoluut zo dat moslims de laatste jaren erg stigmatiseerd zijn, dater constant negatief over ze gesproken is. Dat is een aparte zaak, waar ik (en lees ook al mijn vorige bijdragen maar) tegen strijd. Aan de andere kant vind ik dat Nederlandse moslims te lang een struisvogel-politiek hebben gevoerd ten op zichte van de moslimgemeenschap, maar ook ten op zichte van de gemeenschap in algemene zin. Niet allemaal en niet iedereen. Maar wel de groep die conservatief is, laagopgeleid en zeker de eerste generatie neem ik het kwalijk dat zij niet eerder ingegrepen heeft om de blammages van de eigen gemeenschap aan de kaak te stellen.
En ja, ik geloof ook dat veel problemen minder zullen zijn als jonge mensen van allochtone afkomst duidelijk voor zichzelf maken dat zij gewoon Nederlander zijn. En uiteraard moet het dan ook aan veel autochtonen duidelijk gemaakt worden dat allochtonen nu eenmaal in dit land zijn en hier niet meer weggaan.
Ik ben het in alles met Ceylan eens. Wat een prachtig verhaal. Ik heb al heel lang het gevoel dat we ons als ‘gematigde’ moslims veel meer moeten manifesteren. Uit de media blijkt vooral een beeld dat islam en extremisme in elkaars verlengde liggen. Zolang moslims niet zelf – op grote schaal – duidelijk maken dat dat beeld niet klopt, en dat extremisme juist indruist tegen islamitische basiswaarden (hoeveel korancitaten terroristen en moordernaars ook mogen aanwenden om hun daden goed te praten) zal dat beeld blijven bestaan. Wie zwijgt stemt toe. Maar hoe brengen wij de media ertoe ons spreekrecht te geven? Hoe dwingen wij die halsstarrige Nederlanders om naar ons te luisteren? Dat is voor mij een groot vraagteken. In ieder geval lijkt het me van het grootste belang om iedere mogelijkheid die betrouwbaar lijkt aan te grijpen om onze stem via de media te laten horen. Daarom heb ik meegewerkt aan interviews in Panorama en Trouw over Nederlanders die zich tot de islam bekeren en een discussie van Radio West over hoofddoekproblemen. Verder zullen we de media misschien actiever met onze boodschap moeten benaderen.
Een vriend van mij stelde juist voor om stickers te maken met ster en halve maan, als variant op de ‘jodenster’. Misschien wat provocatief, maar dit idee is geboren uit het gevoel dat bij mij en veel van mijn vrienden leeft dat we in het westen op een catastrofe afstevenen die de holocaust zal doen verbleken. Desondanks blijf ik hoopvol, omdat ik de laatste dagen van veel Nederlanders inderdaad reacties hoor dat de vrijheid van meningsuiting inderdaad is doorgeslagen en ik in mijn directe omgeving eigenlijk nooit iets merk van afwijzing van moslims.
Imad, met alle respect, ik denk dat jij hier geen enkele recht hebt om een gemeenschap te beoordelen of te veroordelen op basis van een paar uitspraken van “jongeren”. Jouw analyse is niet correct omdat het gebaseerd is op vooroordelen. Ondanks jouw ervaring als Palestijnse vluchteling in Nederland, mag je in dit geval geen oordeel vellen over een hele gemeenschap. Je spreekt jezelf tegen,”Niet allemaal en niet iedereen. Maar wel de groep die conservatief is, laagopgeleid en zeker de eerste generatie ” op welke gegevens en op welke onderzoeken is jouw mening gebaseerd? Feiten, cijfers, concrete vragen duidelijke antwoorden…. die heb ik niet gezien. Wat is conservatief? Hoe beschrijf je een conservatieve persoon?
Het feit dat iemand conservatief is betekend niet dat hij/zij niet opgeleid is. We hebben allemaal eigen ervaringen die ons oordeel beïnvloeden.
Trouwens de derde generatie waar je het over hebt, is hier geboren, ze kunnen niet uit een eigen dorp geplukt worden (of stad) want ze hebben daar ook steden hoor). En dit bedoel ik met politiek correct praten:
“En ja, ik geloof ook dat veel problemen minder zullen zijn als jonge mensen van allochtone afkomst duidelijk voor zichzelf maken dat zij gewoon Nederlander zijn. En uiteraard moet het dan ook aan veel autochtonen duidelijk gemaakt worden dat allochtonen nu eenmaal in dit land zijn en hier niet meer weggaan.” Als je jezelf Nederlander noemt en als je ziet dat de deuren toch dicht blijven, maakt het weinig verschil, einde resultaat blijft hetzelfde. Het is niet aan ons om de deuren “open te breken” en onze aanwezigheid op te dringen. Je kunt net zo goed Nederlander en Moslim zijn die twee dingen zijn niet tegenstrijdig van elkaar. Je kunt jezelf tot Nederlander verklaren maar uiteindelijk zul je toch je eigen identiteit moeten behouden en niet meer in een “droomwereld”leven, een wereld waar verschillen niet uitmaken, waar iedereen gelijkwaardig is. Op de vraag waar kom je vandaan, heeft een wijze iemand geantwoord: ik ben net een zaad, waar je mij in de grond zet, groei ik. Nederlanders zouden zelf eerst naar zichzelf moeten kijken, en beseffen dat ze geen of weinig respect hebben voor anders denkende. Wie bepaalt wie recht heeft om hier te zijn en wie niet? Als onze kinderen hier geboren zijn en zij dit land als eigen herkennen, welke recht hebben Nederlanders om hen af te wijzen en hen als allochtonen te classificeren?
Nederlanders moeten hun levenstijl, hun cultuur, hun denkwijze niet als superieur beschouwen en het aan iedereen opdringen. Zeker in deze tijden zien wij het ware gezicht van deze maatschappij. Gisteren was de herdenking van de Kristal nacht, beangstigend als je de berichten 60 jaar later hoort: wraak acties tegen onschuldige gericht, branden scholen… logische reacties op wat er de laatste tijd is gebeurd. Dit werd live op het journaal gezegd door een journalist! De media zijn schuldig aan dit hele gedoe en ze manipuleren de publieke opinie. Jammer genoeg hebben ,maar weinig capabele mensen die hetzelfde in de andere richting zouden kunnen doen. Ik vind het moment en de manier waarop de moslim gemeenschap op deze hele toestand heeft gereageerd echt waardeloos en minderwaardig. Nu hadden we samen sterk moeten staan en ons als waardige mensen moeten gedragen, de discussie moet wel plaatsvinden maar die moet zeker niet worden opgelegd vanuit de buitenkant omdat we dan allemaal schuldig zouden zijn aan dit ene misdrijf.
PS: Wat doen we met het rechts-extremisme in Nederland? Mogen dit nu ook onder de aandacht brengen of moeten wachten tot er een volgende crisis?
Zaineb, als we allemaal al die reacties die we horen en zien af doen met:”het zal wel en ik mag er geen uitspraak over doen”, wordt Nederland nooit een land met goede sociale samenhang en degelijke sociale cohesie. Die paar jongeren waar jij het over hebt, zijn er ongeveer 300 die ik heb gesproken. Volgens mij mag ik dan wel een mening hebben en is die wel degelijk valide. Verder vind ik het jammer dat je zo in de aanval gaat. Ik zeg het je nog een keer: ik strijd tegen discriminatie, alle vormen daarvan zelfs, maar ik vind dat alle gemeenschappen eens goed de hand in eigen boezem moeten steken en met alle respect, de moslimgemeenschap staat er slecht voor. Veel interne problemen, veel jongeren die ongelukkig zijn (volgens grootschalige wetenschappelijke onderzoeken. De cijfers kun je op zo vinden op http://www.cps.nl of op http://www.justitie.nl) en natuurlijk zijn er wel gevallen die succesvol zijn. Maar wat heb ik daaraan als die hun mond niet open willen doen, niet willen zorgen dat er EINDELIJK een vrij partnerkeuze komt voor alle moslimjongeren en dat vrouwen niet achtergesteld worden door iedereen. Ja ja en je mag heel veel met je hoofddoek, maar ondertussen gaat jouw kop eraf als je met een jongen naar bed gaat, en krijgt een jongen slechts een standje als hij met iemand naar bed gaat voor het huwelijk. Het zijn pijnlijke feiten die misschien niet voor iedereen gelden, maar wel voor heel veel mensen. Ik walg hiervan, net zo erg als dat sommige autochtonen denken dat alle moslims in Nederland terroristen zijn. En nog iets Zeineb, ik denk echt niet dat ik op een dag wakker word met blond haar en blauwe ogen. Ik blijf een allochtoon, maar ik vind wel dat het recht heb om me die plek in de Nederlandse samenleving en dat Nederlandschap toe te eisen, want ik ben een Nederlander volgens de wet en ik voel me ook een Nederlander. En ik hou van mijn ouders, ik hou van Palestina, ik hou van de islam, maar ik eis mijn plek op en dat ik doe ik door actief mee te participeren en niet door constant een slachtofferrol aan te nemen!
Beste Zeineb en Imad,
Ik kan me in beide jullie argumenten gedeeltelijk vinden. Uit de gesprekken die ik de laatste dagen met een aantal Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond voer, maak ik op dat zij nu nog meer moedeloos raken over de kans ooit als Nederlander gezien en erkend te worden. ‘Ik besef nu dat ik nooit een Nederlander zal worden, en altijd een Marokkaan zal blijven’, zei iemand bitter tegen me. Anderzijds ben ik met Imad eens dat er inderdaad een aantal mechanismen binnen de moslimgemeenschap spelen die de identiteitsontwikkeling van moslimjongeren sterk of soms minder sterk belemmeren. En ik ben het met hem eens dat daar tot nu toe onvoldoende aandacht is geweest, vooral binnen de traditionele moslimorganisaties, waar Al Nisa er ook een van is overigens. De laatste tijd is er bij Al Nisa wel meer aandacht voor gekomen, maar gezien de problemen van Marokkaanse, Turkse maar ook andere moslimjongeren die al langer zichtbaar werden, hadden wij ook eerder kunnen handelen en meer moeten proberen te doen om jongeren een alternatief te bieden dan zich afkeren van een maatschappij die hen niet zeer enthousiast uitnodigt (om het voorzichtig uit te drukken).
Zeineb, jij schrijft dat je zeer teleurgesteld bent in het moment van reageren en de inhoud van de reacties vanuit de moslimgemeenschap. Jij vindt het onwaardig en te weinig loyaal als ik het goed begrijp? Hoe zou de moslimgemeenschap dan moeten reageren op alle onrust die nu sterk verhevigd is? Ik zou graag van jou horen wat jij constructief zou vinden.
Ikzelf ben deze hele week flink aan het nadenken over het publieke debat in de media. Ik ben tot de conclusie gekomen dat het op dit moment nauwelijks tot niets bijdraagt aan vooruitgang, de-escalatie als je wilt. Ik vind zelfs dat er meer negatieve effecten zijn dan positieve. Vooral van mensen die alle gebeurtenissen alleen via de tv-beelden volgen, hoor ik – vergeleken met twee weken geleden – sterk polariserende, maar vooral ook weer generaliserende opmerkingen. “We horen ‘ze’ (meestal bedoelt men ‘de Marokkanen’) te weinig.” Soms vertel ik aan de hand van enkele van mijn eigen ervaringen hoe moeilijk het is om een genuanceerd geluid op tv te mogen laten horen (op dit moment nagenoeg onmogelijk zelfs).
En wat ik ook steeds vaker denk is, dat de moslimgemeenschap inderdaad een aantal serieuze problemen kent, die moeten worden aangepakt. Bij de aanpak van huiselijk geweld gebeurt dat bovendien ook al veelvuldig. Maar voor het bespreekbaar maken van moeilijke zaken in een kwetsbare groep (en sommige zaken zijn overigens taboe in elke gemeenschap), zijn de media niet het beste middel. Ook conflicten worden moeilijker oplosbaar zodra zij publiek zijn gemaakt. Hoevaak zeggen politici niet ‘u moet mij vergeven dat ik – als ik al kritiek heb op mijn collega – dat niet via de media ga ventileren voordat ik met degene heb gesproken” e.d. Op het moment dat een persoon of een groep zijn problemen, kwetsbaarheden of gebreken publiekelijk geetaleerd heeft gezien (en dan vaak door anderen), treden nieuwe defensieve (of agressieve) mechanismen in werking die een probleem toevoegen in plaats een probleem oplossen.
Maar moslims worden voortdurend opgeroepen zich te verantwoorden in de media. Een enorm dilemma: doe je wat het beste is voor je eigen gemeenschap, en werk je vooral achter de schermen aan de problemen en het bespreken van belemmerende menchanismen, dan word je verweten dat je onzichtbaar bent en dus onbetrouwbaar. Terwijl mensen de meeste ruimte om te bewegen ervaren als zij daarvoor zelf de regie mogen voeren. Doe je wat het publieke debat van je eist, en leg je de problemen van je groep op tafel bij iedereen die de tv aanzet, dan maak je jezelf, maar vooral het openlijk praten over problemen, vaak veel minder veilig voor de mensen met wie je zou willen werken. Enig gevoel van controle over eigen problemen en oplossingen is noodzakelijk.
Nogal een dilemma dus, dat voor mij deze week sterk uitvergroot is. De enige manier om aan beide behoeften te voldoen, is een zeer genuanceerd verhaal op tafel leggen, en daar is juist nu in de media nagenoeg 0% ruimte voor. Ik ben er nog niet uit.
Ceylan
Hi Ceylan, Zaineb en Imad,
Een aantal jaar geleden was ik op een literair festival in Den Haag. Dat jaar stond het in het teken van de Arabische literatuur. Een aantal prominente Arabische auteurs waren uitgenodigd om tijdens een forum te discussieren over allerlei thema’s. Zij schrijven in het Arabisch en hun werken worden gepubliceerd en uitgegeven in de Arabische wereld. Hun verhalen gaan over mensen in de Arabische samenlevingen, van Marokko tot Libanon. Romans waarin lesbische relaties in Beirut aan bod komen alsook de grote armoede in Cairo aan de kaak wordt gesteld. Romans met een duidelijk maatschappijkritische bril geschreven in eerste instantie bedoeld voor een Arabisch publiek. Hoe verbaasd waren deze auteurs echter hoe zij in het Westen behandeld en geprezen werden nadat hun werken in het Engels en het Nederlands en het Frans etc, werden vertaald. Westerse intelectuelen die er maar meteen vanuit gingen dat nu eindelijk mensen in het Midden-Oosten durfden op te staan en hun vuile was durfden te tonen aan het Westen. Intelectuelen die er maar vanuit gingen dat deze auteurs in eerste instantie schreven om het westers publiek te dienen en zo graag door hen op handen en voeten gedragen wensten te worden door kritisch te staan ten op zichte van hun eigen samenlevingen. Een van de auteurs vatte deze kortzichtigheid van het Westers publiek op in een zin: “Als wij een film zien over Al Capone, denken wij toch niet echt met z’n allen dat heel de Amerikaanse samenleving uit gangsters bestaat?”.
Ik had de bijdragen van Zaineb en Imad gelezen en zag bij allebei dingen waarin ik mij kon vinden. ’s Avonds was ik bij een vriendin op bezoek geweest en we hadden het er ook over gehad. Onderweg naar huis dacht ik even,…wat valt er eigenlijk op dit moment te zeggen? Heren en dames politici die in de eerste week over elkaar heen struikelden om vooral harde taal a la Bush uit te kramen, zonder een pas op de plaats te maken en zich werkelijk te bezinnen. Een bevolking die langzaam beseft dat Nederland geen Eftelingsprookjesdorp is afgesloten van de rest van de wereld, maar onderdeel is van een grote, wijde en soms boze wereld. Verwarring bij politici, verwarring bij de burgers. Nederland is geen VS waar je als immigrant of als zoon/dochter van een immigrant, de term -American als achtervoegsel meekrijgt. Of je nou in een Arabische gemeenschap in Chicago woont of je woont in Chinatown, of je woont in een Euro-American blanke wijk, je bent American (niet dat je daardoor minder gediscrimineerd zou worden, maar je bent ..-American. In Nederland ben je of Nederlander of allochtoon. De hele wij-zij-discussie speelt niet sinds vorige week,…tis alleen sinds een week aan het oppervlak gekomen. De vraag is of we berusten in het feit dat we in het dagelijkse leven niet als Nederlander maar op de eerste plaats als allochtoon worden gezien. Zaineb, de vragen die Imad oproept hoeven we niet te zien als een “kijk, blanke nederlander, wij hebben fouten en we gaan ze voor jullie goed maken”. Je kunt zijn vragen ook zien in het licht van de Arabische auteurs waar ik dit stuk mee opende. Iedere samenleving, iedere gemeenschap heeft zo haar fouten, is het niet o.a. aan de leden van de gemeenschap om ze goed te maken, omwille van die gemeenschap. Net zoals Nederland geen Eftelingsprookjesbos is, zijn de kleinere etnische en/of religieuze gemeenschappen in Nederland ook geen sprookjesdorpje die afgesloten staat van het grotere geheel, Nederland. Zelfreflectie is binnen de Islam een goede handeling. Laten we er gebruik van maken, net zoals de genoeme Arabische auteurs dingen aan de kaak stellen in hun samenlevingen en tegelijkertijd die Nederlanders die slechts kunnen eisen en denigreren, wijzen op hun korttzichtigheid. Oftewel maatschappijkritiek en zelfreflectie over de hele linie.
We gaan het maken met z’n allen!.
O.
Als laatste reactie op dit onderwerp:
Met een nogal ironische vorm van verontwaardiging heb ik deze afgelopen tijd het nieuws, debatprogramma’s en de kranten gevolgd, meegedaan aan discussies.
Wat mij de afgelopen anderhalve week opgevallen is, is dat Moslims, Marokkanen, aangesprokenen in de verdediging vallen op een onnatuurlijke wijze. Ineens is iédereen ‘Een goede moslim!’ ‘Ik krijg elke dag een schouderklopje van mijn baas!’ ‘Maar ik doe ook aan Sinterklaas hoor!’ Nee, ik ken hé-lé-maal geen radicalen!’ Van Rondom10, Barend & Van Dorp tot aan de discussie hier, men is hardnekkig bezig met een charme offensief. Als ik niet beter zou weten zou ik denken dat het niet eens gaat om het voeren van een intellectueel debat, maar om het redden van eigen hachje. Nou ja, wat valt er te redden aangezien men zo perfect van nature is. Chapeau. Enfin, na een tijdje van hilariteit, ga ik mij afvragen waar al die ‘dialogen’ en gesprekken met inhoud blijven. Als ze alleen bestaan uit het zichzelf en de eigen directe omgeving in een goed daglicht te stellen, dan maak ik mij ernstig zorgen over het so called maatschappelijk debat. Enerzijds een groep dat elke vorm van generaliseren veelvuldig in de mond neemt, van mening is dat alle Moslims onder de loep moeten worden genomen, anderzijds een groep à la excuus-makend voor mijn origine, geloof en bevolkingsgenoten.
Ik richt mij nu even tot Imad. Tot nu toe heb ik niets van constructieve waarde kunnen lezen. Enkel dat de moslimgemeenschap de hand in eigen boezem moet steken, waar ik niet het tegendeel van zal beweren, maar verder heb ik geen enkele opbouw tot een dergelijke oplossing kunnen ondervinden.
Het is politiek mooi om steeds maar te roepen dat ánderen naar zichzelf moeten gaan kijken, bulken van de problemen, maar enkel het roepen veranderd niets.
Dan de Islamitische en Marokkaanse gemeenschap. Waarom worden deze twee in één adem genoemd? Is elke Marokkaan ineens een Moslim? Elke Moslim een Marokkaan?
Kun je mensen die zichzelf Moslims noemen, maar geen enkel greintje kennis hebben over hun religie wel onder Moslims onderschrijven? Een hele gemeenschap afschrijven naar de daad van één persoon? Sinds wanneer is elke Moslimjongere ook daadwerkelijk Moslim? Dat er problemen zijn, zal ik niet ontkennen. Ik ben slechts van mening dat u het vanuit een benarde kant bekijkt. Waar bent u op zoek gegaan naar die 300 jongeren die zo oppervlakkig denken? Hangjongeren op straat? Jongeren met een laag denkniveau? Stelt u nu waarachtig dat dit een juist beeld, weerspiegeling geeft van alle allochtone jongeren? Als er enkel gecommuniceerd wordt met jongeren die het mediabeeld en de vooroordelen versterken, dan is het normaal dat er zo een eenzijdig beeld ontstaat. ‘en natuurlijk zijn er wel gevallen die succesvol zijn.’, in vergelijking tot die 300? Is het werkelijk zo erg gesteld als velen, en zoals u nu doet, ons willen laten geloven? Ik ken er meer dan ‘incidentele gevallen’, zoals ik dit uit uw zin interpreteer, die het meer dan uitstekend doen. En nee, deze mensen zullen nooit gehoord worden, aangezien hun stem nog minder telt dan de minderheid waaruit ze deel maken. Moeten deze mensen anderen gaan verdedigen? ‘Bevrijden’? Wie opkomt voor de rechten van medeburgers en tegen het unilaterale systeem in gaat, wordt al snel de mond gesnoerd. Niet om het in de slachtofferrol te plaatsen, waar u zo tegen bent, maar daar komt het uiteindelijk toch op neer. Problemen zijn van ergere soort als ze een minderheid betreffen. De voorbeelden die u aanhaalt vind ik zeer betreurenswaardig, om ze af te schilderen als een ‘geloof’ probleem. Velen zijn al ‘bevrijd’ van de achtergesteldheid, of ‘Middeleeuwse opvattingén’, zoals men nu op een enge sprookjesachtige wijze zegt. Goede opleiding, sociale contacten, goede baan en een normaal leven leidend. Natuurlijk neemt dit niet weg dat er altijd problemen zullen zijn, maar pak ze dan op een objectieve manier aan. Vrouwenmishandeling aanpakken? Primá! Maar dan wel op collectief landelijk niveau. Dan verwacht ik ook een landelijke campagne tégen vrouwenmishandeling, en geen over-provocerende quasi vrouwhelpende film à la Submission. Tegen de dubbele moraal, dat heerst als het gaat om seksualiteit bij jongens en meisjes? Primá! Doe er wat aan zou ik zeggen! Waarom hoor ik een luid gejoel om mij heen als er een verhaal wordt verteld over een meisje dat bekend staat om haar losbandigheid, maar een jongen die hetzelfde doet als een stoere vent afgeschilderd wordt? Geloofsprobleem? Zeker niet. Extremisme? Rechts-extremen nemen steeds meer toe, en worden gewelddadiger. Of worden de moskeeën door de Moslims zelf in brand gestoken? Zich totaal afsluiten en richten op het ‘moslimextremisme’? Komisch, op een blinde wijze. Extremisme over het algemeen genomen, van milieuactivist tot rechtsextremist, bestrijd ze. Voor mij is een zogeheten moslimextremist even bedreigend als een rechtsextremist. Voor de regering klaarblijkelijk niet. Roep liever een spannende oorlog uit, dan zich te richten op meerdere kwaden die de samenleving blijvende schaden toe kunnen rekenen. Terminologie van VS-leider Bush, de film begint steeds meer western trekjes te vertonen.
Hangjongeren? Van Marokkaanse ontspoorde jongeren tot aan irritante superieur-voelende spugende groepjes Fotuynisten in hun puberale jaren, pak ze grondig aan. Plaats de autochtone bevolkingsgroep niet op een al té hoge standaard van perfectie, en bedankt. Elke gemeenschap kent zijn problemen, maar het wordt al snel een wij-zij verhouding als er telkens getimmerd wordt op de minderheid. ‘Bij hen klopt zóveel niet, achterlijke opvattingen.’ Zelfkritiek is prachtig, maak er dan ook zelf gebruik van denk ik dan.
Mooi gezegd O.