Ik weet niet zo zeker of God bestaat. Dat is natuurlijk raar, voor iemand die zich als volwassene heeft laten dopen en elke zondag in de kerk zit. Nog raarder: het kan me niet zoveel schelen, het maakt niet zoveel uit. Is dat Godsbeeld verzonnen, uit noodzaak, uit behoefte, uit hoop? Ook goed.
Wat ik wel zeker weet dat bestaat is wat ‘heilige geest’ wordt genoemd, al zou ik dat vroeger nooit zo genoemd hebben. Zo ervaar ik dat: ik sta voor een groep van 200 studenten die ik les moet geven. En dan, opeens, na een tijdje, schiet er iets in me. De woorden die ik zeg krijgen meer lading mee. Ik zie het aan de gezichten van sommige studenten (ze zijn er niet allemaal even gevoelig voor), ik zie een paar mensen knikken, ik zie hun gezichten oplichten. Je zou kunnen zeggen, met een uitdrukking die de volgende generatie al niet meer zal begrijpen, de kwartjes vallen door. Ik weet zeker dat die paar mensen in die massa naar huis gaan met een inzicht waar ze nog een hele tijd iets aan zullen hebben. En ik op mijn beurt heb het gevoel dat ik word opgetild door hun aandacht, en woorden vind die ik niet van te voren had bedacht en waar ik me zelf over verbaas. Dat zijn momenten van puur geluk. Genade kan je het ook noemen. Dan ga ik na een hele dag les moe naar huis, maar op vleugels.
Dat gebeurt me ook op andere momenten, als ik schrijf en opeens de woorden komen, waar vandaan? waarvan ik het gevoel heb dat ik het niet ben, het gevoel dat ik een doorgeefluik ben. Geluk. En een bescheiden soort geluk, nederig misschien zelfs, want nooit is het: kijk eens wat IK het goed heb gedaan.
Dat gevoel van verbinding kan ik tegenwoordig steeds beter oproepen, ik hoef er niet op te wachten. Je zou het kunnen noemen: inbellen bij de provider. Je kan het ook bidden noemen.
Zo staat het in ‘Deze geboren vreemdeling’ van Huub Oosterhuis beschreven:
‘Heilige geest’ is de bijbelse naam voor Gods kracht in mensen. ‘Neem uw helige geest niet van me weg’, bad David. Psalmdichters en profeten wisten dat die heilige geest niet woont in het diepste-zelf van ieder mens. En denk maar, hoop maar, dat ieder mens, jijzelf en ieder ander, in diepste wezen ontvankelijk is voor liefdes heilige geest. Maar overweeg ook deze woorden van Paulus:
Wie wordt gedreven door de geest, zoekt niet zichzelf.
Uit zijn op eigenbelang is afkeer van de geest.
Die twee bevochten elkaar,
zodat een mens wel lief wil hebben, maar het toch niet doet.
Wat zelfzucht aanricht in mensen, dat is overal te zien:
losgeslagen en stuurloos zijn, geld en macht aanbidden,
bezetenheid, intriges, hetze maken, elkaar bijten en verscheuren.
Waar mensen afgekeerd zijn van geweld, vrede stichten;
waar geduld en vriendschap groeit, waar ruimte is voor iedereen,
waar liefde woont, daar werkt de Geest.(Galaten 5:16-22)Dat is streng. Dat is oud. Zo oud als Mozes en de Profeten. En nieuwer dan de Nieuwe Tijd.
Dat je soms aan iemand denkt; dat je weet ‘ik moet iets van me laten horen, ik moet bereikbaar zijn, ik moet dáár zijn, bij hem, bij haar, met mijn aandacht’. Dat je plosteling weet ; ik moet dat werk doen, ik moet die liefde volbrengen, ik moet die taak op me nemen, ik moet niet wanhopen, ik laat me niet kisten – dat is ‘heilige geest’, kracht van God in jou.
Prachtig. Zo voel ik het ook. Andersom werkt ook: als je open durft te staan voor wat jij Geest noemt, word je er vanzelf door gevonden.
Inbellen bij een provider…. JA, dacht ik toen ik het las…DAT is eigenlijk wat bidden is. Soms denk je wel eens dat Hij even gecrashed is… maar het komt telkens weer helemaal in orde als ik mijn lijn maar open laat.
Het is heel fijn te ervaren dat woorden zomaar kunnen komen… omdat ze ingegeven worden, daar waar het op dat moment nodig is..het maakt je warm van binnen.
Ik weet niet zo zeker of God bestaat.”
Hoe definieer jij ‘God’, Anja? Ikzelf ben niet religieus opgevoed (wat volgesn mij grotendeels bepalend is voor je houding ten op zichte van en gedachten over geloof) heb veel moeite met het idee van de ‘persoonlijke god’, mans- of vrouwspersoon die de lijst ‘mag wel’ en ‘mag niet’ heeft opgesteld en bij wie je door middel van gebed je wensen kenbaar kan maken.
Toen ik een paar jaar geleden Huub Oosterhuis interveiwde voor Tribune spak hij over een psalm waarin god op staat op de vergadering der goden en zich woedend afvraagt hoelang de armen en de onderdrukten nog onrecht wordt aangedaan. Op mijn verbaasde reactie: “Vergàdering? Zijn er dan meerdere goden?” Verzuchtte Huub: “Och kind, het wemelt van de godenen godinnen! Shell, Aandeelhouders. God is het woord voor wat mensen het hoogste achten. Geld, groei, bewapening. De bijbel is daarin een tegenverhaal. Recht doen, solidariteit, liefde. Dát is God, dat is de laatste waarheid.”
Met zo’n abstractieniveau kan ik wel uit de voeten.
Ik ben ook niet religieus opgevoed, Christine. Ik had ook niks met wat Huub de ‘gerichten over God’noemt. Zo’n boekhouder God die telt of je wel genoeg goede daden had gedaan, de Sinterklaas God waar je je verlanglijstje naar op kan sturen, de wraakzuchtige God die graag straft, maar ook de almachtige God – als er een instantie verantwoordelijk is voor de ellende die mensen aangedaan wordt wil ik daar persoonlijk niks mee te maken hebben. Toen al die godsbeelden er af waren getild bleef er tot mijn verrassing nog wat over. Wat ik dus niet kan definiëren, en ik voel ook niet zo de noodzaak.
Waar het me aan doet denken: ik was eens bij iemand die me onder hypnose zou brengen, en ik dacht, dat lukt nooit daar ben ik een veel te nuchter type voor. Maar mooi wel, tot tien tellen, tien denkbeeldige treden op, zoef, weg was ik. Maar toen dacht ik, als dat trance is, dan ben ik zowat mijn halve leven in trance, wat vrienden van me en zelfs mijn eigen zoon kunnen beamen als ze me op straat tegenkomen en ik dwars door ze heen kijk. Zoiets heb ik ook met die God. Die verbinding. Toen ik die eenmaal door had dacht ik, o maar die ken ik, dat is er altijd al geweest, niks bijzonders.
Maar mooie omschrijving die je hebt gestuurd. De laatste waarheid.
Hmm Christine heeft een mooie beschrijving gegeven. Ik kan er erg mee uit de voeten ook. Volgens mij gaat het ook gewoon om goed handelen in dit leven en ervoor zorgen dat je een goed mensn bent. Uiteindelijk wordt iedereen gelukkiger als er meer goede mensen zouden zijn. Het is misschien handig om nog eens aanhanger te zijn van een bepaalde religie en het daarbij behorende boek als leiddraad te nemen in dit leven. Maar niet het asjeblieft niet letterlijk, wat er in al die boeken staat. Ik verschuil me dan achter een uitspraak van de profeet Mohamed: “Gij zijt slechts een mensch.” Ik ben zo nu en dan heel graag een onnozel mens 🙂
Ik ken het soort geluk waar je over schrijft… maar eigenlijk zou je het volgens mij ook gewoon inspiratie kunnen noemen. Ik geloof niet dat god of een heilige geest er iets mee te maken hebben. Ik denk dat mensen dergelijke woorden vaak gebruiken om te benadrukken hoe belangrijk zulke ervaringen voor hen zijn. Mijn ideaal zou zijn als men zou leren om het ervaren van “heiligheid” of diepgevoeld geluk, uit te drukken zonder daar een hogere macht bij te halen. Jammer genoeg worden dergelijke onderwerpen toch het meest in een religieuze context aan de orde gesteld…
Anja wist je dat de Heilige Geest niet zomaar een kracht is, maar dat het zelfs een persoon is in de bijbel?!Die leid, vertroost, bevestigt, maar die bovenal een steun wil zijn in deze (moeilijke) wereld