(Gulistan Gudojev)

Kinderen zonder papieren. “Illegaal” gemaakte kinderen. Het was niet vanwege Mauro dat er in De Nieuwe Liefde (op 13 november) een middag belegd was over het lot van kinderen in Nederland die wachten en hopen op een verblijfsvergunning – het is een al veel te lang bestaand probleem, en in De Nieuwe Liefde is ‘De vreemdeling in Nederland’ een terugkerend thema. Geeske Hovingh organiseert en leidt de bijeenkomsten stevig en liefdevol, en nodigt zowel de ‘ervaringsdeskundigen’ uit – we willen niet over de hoofden van de mensen heen praten, de mensen over wie het gaat – plus bevlogen deskundigen die er dagelijks beroepsmatig mee te maken hebben. De mensen die de rauwe realiteit al heel lang meemaken.

(Geeske Hovingh)

Dus was eerst Gulistan Gudojev aan het woord, geïnterviewd door Geeske. Gulistan is een Koerdische uit Armenië, nu 19 jaar oud en al 11 jaar in Nederland, wachtend op hoe er over haar beslist wordt. Toen ze als achtjarig meisje met haar moeder naar Nederland kwam kon ze voor het eerst naar school, kon voor het eerst spelen en vriendinnen maken. Net als Mauro is ze allang Nederlandse in de praktijk, het is inmiddels haar eerste taal. Maar makkelijk wordt het haar niet gemaakt – in de loop van die 11 jaar moest ze tien keer verhuizen. Dat betekent elke keer afscheid, nieuwe vrienden maken, elke dag onzekerheid of de brief in de bus komt waarin staat dat de familie – ook broers en vader zijn nu in Nederland – het land uitmoeten. Ondanks dat heeft ze met de beste cijfers haar Havo-diploma gehaald.

Vorig jaar was de familie uit de noodopvang gezet, en kon wonen in een huis dat door particulieren voor hen was gehuurd. Tot er op een dag een aantal politiewagens voor de deur stopten, er meer dan tien man van de vreemdelingenpolitie binnenvielen en de kamers doorzochten, ‘hier zit er nog eentje’ hoorde Gulistan een van de agenten zeggen. ‘Pak je spullen maar, je komt hier niet terug’ kregen ze te horen. Ze moest zich aankleden onder toezicht. Als criminelen werden ze afgevoerd, elk apart. Gulistan mocht niet bij haar doodsbange moeder blijven, nog net zag ze dat die van angst was flauwgevallen. Elk apart werden ze in een cel gesloten. Ze hoorden de anderen huilen en schreeuwen, zelf bonkte ze op de deur, maar er werd niet geluisterd. Ze mocht niemand bellen. Toen ze met haar moeder was overgeplaatst naar Ter Apel zaten haar vader en broer nog vele maanden in detentie, maar zij en haar moeder mochten hen niet bezoeken. Uiteindelijk werd wel toegegeven dat er een fout was gemaakt, en kregen ze enige financiële schadevergoeding.

Maar dat maakt weinig goed. Voor haar al in Armenië getraumatiseerde moeder kwam alles weer terug: hoe haar vader en een broer gevangen waren genomen – de broer werd vermoord. Uiteindelijk kreeg Gulistan in haar eentje toestemming om naar de woning terug te gaan om door te kunnen met haar school. Nu is de familie weer bij elkaar, maar allemaal hebben ze een psychische klap gehad, haar moeder zou eigenlijk in de psychiatrie opgenomen moeten worden, maar dat willen ze begrijpelijkerwijs niet, de vader moet vaak overgeven van de spanning. En nu is het Gulistan die de rol van haar ouders heeft overgenomen, zoals in zoveel van zulke gezinnen. Zij heeft een brief geschreven over wat er is gebeurd, zij belt naar de IND, overlegt met advocaten. Ze is een HBO-studie Rechten begonnen. En nog steeds, na 11 jaar wachten, heeft ze geen verblijfsvergunning. Er loopt een aanvraag wegens schrijnendheid. Hoop durft ze niet te hebben. Ze wordt elke keer weer opnieuw ziek van de teleurstelling.

In het panel zitten Jorg Werner van Defence for Children die ook Mauro begeleidt, Karin Kloosterboer van Unicef, en Mijntje ten Brummelaar van de Rijksuniversiteit Groningen. Speciaal voor de kinderen voert Defence for Children een actie: Wij Blijven! Het probleem in Nederland, zegt Werner, is dat er sprake is van georganiseerd wantrouwen. Ook tegenover kinderen die allang zijn verNederlandst, die hier soms zijn geboren of er al vele jaren wonen. Nu gaat het erom om een nieuwe wet aan te nemen, waarin wordt bepaald dat kinderen die hier langer dan vijf jaar zijn het recht hebben om te blijven. Omdat we weten dat kinderen die na vijf jaar ’terug’ moeten naar een land waar ze niet voor niets weg zijn gegaan, of waar ze zelfs nog nooit zijn geweest, daar schade aan oplopen. Maar ook de jarenlange onzekerheid, het steeds weer gedwongen moeten verhuizen, ouders hebben met vaak zware psychische problemen – of geen ouders, of maar een, maakt dat de kinderen veel te vroeg volwassen moeten worden. En kinderen hebben recht op een ongestoorde ontwikkeling.

(Karin Kloosterboer en Mijntje ten Brummelaar)

Een vraag: of het met opzet is dat de mensen die wachten op een beslissing zo vaak worden overgeplaatst, is dat een bewuste strategie om tegen te gaan dat ze de kans krijgen ergens te wortelen? De deskundigen weten dat niet. Het kan ook gewoon het gevolg zijn van een beleid dat denkt in systemen en niet in mensen. Vaak staat er ergens een opvang leeg, of wordt gesloten, en dan worden de mensen weer als pakketjes ergens anders heen gestuurd. Maar dat er behoorlijk wreed met de mensen wordt omgesprongen is wel duidelijk. Zo is er nu sprake van opvang waarbinnen het de inwoners verboden is om het gezellig te maken, en kun je een boete krijgen als je een kleedje op de vloer legt of een affiche opplakt. Ook wordt het volstrekt normaal gevonden dat het personeel een kamer binnenstapt zonder te kloppen, ook als je je net aan het aankleden bent. En je krijgt de absurde situaties – regels zijn regels – dat ouders met kinderen in de opvang mogen, maar een zoon die net achttien is geworden niet, die mag de straat op.

(Jorg Werner)

Dit is het belangrijke punt: er is een Kinderrechtenverdrag, dat ook door Nederland is ondertekend en geratificeerd. Dat bepaalt dat alle kinderen in Nederland – ALLE kinderen in Nederland, dus ook die van ‘vreemdelingen’ en ‘asielzoekers’ – een aantal onvervreemdbare rechten hebben. En die staan haaks op hoe er met de mensen zonder papieren wordt omgegaan. Zo heeft Ten Brummelaar onderzoek gedaan en komt tot de conclusie dat de kinderen vaak in een situatie leven waarbij een kinderrechter, als het om ‘normale’ Nederlandse kinderen zou gaan allang had ingegrepen – kinderen die leven met ouders die suïcidaal zijn, die alleen ’s nachts op de WC hun huiswerk kunnen maken. Kinderen dus ook die vaak depressief zijn, of ‘onhandelbaar’. Al oudere kinderen die opnieuw in bed plassen. Kinderen die door de politie van school worden gehaald, die vijftien keer zijn verhuisd. En dan gaat er een jongen door het lint – en gooit in woede met een stoel. Heeft hij een strafblad. Krijg je dat ook nog.

Dit is het belangrijkste punt voor de komende tijd, zegt Kloosterboer: zie je die kinderen in de eerste plaats als kinderen, of in de eerste plaats als vreemdelingen. Wij zijn verplicht, volgens het verdrag, om alle kinderen als kinderen te behandelen, maar dat dringt bij de politiek nog maar moeilijk door. En dus zullen we in de komende tijd veel met jongens als Mauro te maken hebben en met meisjes als Gulistan, die ons het ware gezicht laten zien van de mensen die we hier zo verschrikkelijk in de steek laten.

Behalve dat je er weer goed beroerd van werd hoe onvoorstelbaar onmenselijk er onder onze ogen met kinderen wordt omgesprongen die werkelijk niemand iets hebben misdaan, was het prettig om met zoveel mensen die er iets aan willen doen te kunnen spreken. En er was muziek, aanstekelijke muziek van de Wereldhuis Fusion Band, vier mannen, ook allemaal nog zonder papieren. Herken ik daar die lange man die altijd bij de wakes bij Schiphol is? Jawel, Papa Sakho, een overlevende van de Schipholbrand, die daarom wel een verblijfsvergunning heeft gekregen. Ik herken jou ook, zegt hij.

Voor wie meer wil weten: Defence for Children is hier te bereiken. Je kunt hun actie voor de kinderen steunen.
En zet vast in je agenda: op 29 januari de volgende bijeenkomst in de serie, in De Nieuwe Liefde, om 14.00, over terugkeer.