Gada Kharmi werkt aan de Universiteit van Exeter, en is een van de drijvende krachten in de One State Group. Haar nieuwe boek: Married to another Man: Israel’s Dilemma in Palestine, is helder, heel informatief en een absolute aanrader. (Dat ‘married to another man’, slaat op het rapport dat de vertegenwoordigers van de Weense rabbijnen schreven nadat ze door het eerste Zionistische congres in 1897 naar Palestina waren gestuurd, om te bekijken of het land geschikt was voor de vestiging van een joodse staat. Dit was het telegram dat ze naar Wenen stuurden: ‘de bruid is mooi, maar ze is al getrouwd met een andere man’. Tot hun teleurstelling troffen ze een land aan dat al breeduit bewoond was door de inheemse Palestijns Arabische bevolking, en niet, zoals de schrijver Israel Zangwill later claimde: ‘een land zonder volk voor een volk zonder land’. )

Karmi is een bevlogen mens, maar ook een die begrijpt dat er veel hindernissen zijn tussen droom en daad. Als een uitgesproken advocate voor de democratische, seculiere staat Palestina/Israel maakt ze alle weerstanden mee, van vriend zowel als van vijand. Haar vraag voor de korte inleiding die ze hield: a. is één staat voor de twee volken mogelijk, en b. is één staat voor de twee volken wenselijk? Voor het antwoord daarop hoef je niet bij de meerderheid van de joodse Israelische groep te zijn, als nationale groep hebben die zich zo ingegraven in hun belang als bewoners van een joodse staat dat de gedachte dat Israel ook een staat zou kunnen zijn voor alle burgers, op voet van gelijkheid, letterlijk ondenkbaar is. Daar kan ze zich wel wat bij voorstellen: de joden zijn overal ter wereld minderheden geweest, en nu ze voor het eerst de meerderheid hebben in een land, met de macht die daarbij hoort, zullen ze die niet gauw opgeven. De gedachte alleen al roept een diepe angst op, die redenen heeft: joden als minderheid waren kwetsbaar voor vervolging, en de herinnering aan de holocaust zit diep in het collectieve bewustzijn. Willen we ooit toewerken naar een gedeelde staat, dan zullen we rekening moeten houden met die diepe angsten, en met de behoefte van de Israelische joden aan een gegarandeerde veiligheid.

Maar ook Israelische joden, de kleine minderheid die oog heeft voor de rechten van de Palestijnen, gaat niet zomaar mee. Amira Hass, zeer gewaardeerde journaliste van Haaretz, die zo ver is gegaan om zich als Israelische jodin in Ramallah te vestigen, beet haar eens toe: jullie kunnen ook nooit eens een klus afmaken! Voor haar is de twee-staats-oplossing nog niet opgegeven, en ook een gewaardeerde bondgenoot als Uri Avnery blijft tegen. De argumenten zijn ook valide: mocht er één staat komen dan vormen de Palestijnen daarin een onderklasse, zoals dat nu al het geval is met de Israelische Palestijnen. En wie wil dat?

Maar ook veel Palestijnen zijn (nog) tegen. Wie wil er nu als slaven samenleven met de joodse heersers, wie wil er nu buren zijn met je voormalige onderdrukkers? Karmi voelde zich eens bijna bedreigd toen ze geconfronteerd werd met een demonstratie van boze jonge Palestijnen, die foto’s meedroegen van gedode kinderen: willen wij samenleven met de moordenaars van onze kinderen? Voor veel van de Palestijnen in Gaza en de Westoever is het duidelijk: het liefst zo min mogelijk te maken hebben met Israel. Ze willen vooral af van de gruwelijke bezetting waar ze al zo lang en steeds meer onder lijden.

Maar dan de andere kant. Annapolis. Iedereen die de recente geschiedenis zo nauwlettend heeft gevolgd als Karmi, in haar boek gaat ze die nog eens stap voor stap na, weet dat de komende conferentie nooit meer kan zijn dan een rookgordijn. Het is een absolute illusie dat Israel bereid zou zijn, na er miljarden in te hebben geïnvesteerd, om de Westoever te verlaten en Oost Jeruzalem bij een staat Palestina aan te laten sluiten. Er komt géén werkelijke onafhankelijkheid, Gaza is het voorbeeld, daar hebben de Israeli’s zich zogenaamd teruggetrokken, maar iedereen weet dat het een grote openluchtgevangenis is waar alles in handen is van Israel, de toegang van mensen en goederen, de banken, de belasting, het bevolkingsregister waarmee besloten kan worden wie er in Gaza mogen wonen, het luchtruim, de zee – er kan bijna niet meer gevist worden – en elk moment dat Israel dat wil kunnen ze de stekker uit de elektriciteit halen. En dat is dus wat de ‘Palestijnse staat’ zou moeten worden op de Westoever, op z’n allerbest. Want Omert heeft helemaal niets toegezegd, en is dat ook niet van plan, anders dan een paar onzinnige ‘vertrouwen scheppende gebaren’, zoals het loslaten van een groep gevangenen, terwijl hij ondertussen al weer nieuwe gevangenen verzamelt voor de volgende ronde, of het zogenaamde opruimen van wegversperringen – die niet bleken te bestaan. Mocht dat scherts-staatje er komen, dan is er niets gedaan voor de vluchtelingen, dan is er nog niets opgelost voor de Palestijnen in Israel, sowieso worden Gaza en Hamas volledig buiten de rekening gehouden. Niemand kan beweren dat de problemen dan opgelost zijn. Aan het zionisme komt daarmee geen einde, aan het geweld ook niet. Dus draait Karmi het om, ze zegt: in plaats van dat ik steeds maar moet verdedigen waarom ik één staat wil voor alle burgers, kan iemand mij uitleggen dat die twee-staats-oplossing haalbaar en wenselijk is?

(deel 5, hier)