Ik ken Anna Tijsseling nog als medewerkster van de SP. Jammer dat ze vertrok, want ze wilde met mij wel wat doen aan het vrouwvriendelijke gehalte van het SP beleid. Nu schrijft ze columns voor het Roze Rijk van de NPS. En schreef een boos artikeltje voor Trouw dat onder de kop Kamerlid krenkt lesbiennes werd afgedrukt in Trouw, op 8 maart.
Tijsseling had zich gestoord aan een uitlating van Tweede Kamerlid Naïma Azough, tijdens de uitzending van de Nederlandse Moslim Omroep, naar aanleiding van Internationale Vrouwendag. Nu was ik daar ook bij. En ik had me niet gestoord. En vind het heel erg jammer dat twee vrouwen die eigenlijk zo dicht bij elkaar staan, Anna ken ik ook als vrouw die op wil komen voor allochtone vrouwen, Naïma ken ik als vrouw die ook op wil komen voor lesbo’s en homo’s, zo tegenover elkaar stonden.
Hier volgt het stukje van Anna Tijsseling, dan de reactie van Naïma Azough die vanochtend in Trouw stond, en dan mijn ingezonden brief die niet is geplaatst.
Kamerlid krenkt lesbiennes
door Anna Tijsseling
In een uitzending van de Nederlandse Moslim Omroep stelde het Tweede Kamerlid Naima Azough van Groen links afgelopen weekeinde dat moslims het emancipatieproces niet van de tweede feministische golf moeten afkijken omdat die golf zonder mannen in gang werd gezet “Toentertijd moesten ze zelfs lesbisch worden’.
Anja Meulenbelt, Eeerste Kamerlif (SP) reageerde door te stellen dat de westerse emancipatie in de jaren zeventig nu eenmaal niet opschoot mét mannen. Anderzijds benadrukte ze dat moslima’s een dubbele strijd leveren: voor een gelijkwaardige positie voor moslims, én voor gelijke rechten voor vrouwen binnen de moslimgemeenschap. Inderdaad gaat de vergeljiking met de tweed egolf niet op. Historisch gezien is een vergelijking met de black liberation beweging uit diezelfde tijd relevanter. Toch wil ik terugkomen op de woordne van Azough. Ze ridiculiseert de tweede golf, die zeer succesvol is geweest, door dit aspect uit haar geschiedenis te lichten. Tevens krenkt zij de lesbische gemeenschap door de lesbische levensstijl als een diskwalificatie te gebruiken voor de wijze waarop er in die tijd geëmancipeerd werd. Uitgesproken door een vooraanstaande vrouw van een politieke partij kan het klinken alsof het ‘oké’ is om een lesbische levensstijl af te keuren. Dit terwijl er veel moeite wordt gedaan om juist in de moslimgemeenschap begrip te kweken voor homoseksualiteit. Dit raakt niet alleen de Nederlandse homogemeenschap, maar ook de individueel worstelende (islamitische) lesbienne die moet uitgroeien tot een trotse vrouw.
Hoezo krenk ik lesbiennes?
Door Naïma Azough
In Trouw van 8 maart j.l. stelt mevrouw Tijsseling, columniste bij het Roze Rijk van de NPS, dat ik de lesbische gemeenschap zou willen krenken. Jammer genoeg trekt ze deze volstrekt onzinnige conclusie op basis van één citaat uit een uur lang televisie-debat over Internationale Vrouwendag. In antwoord op de vraag in hoeverre er een derde feministische golf noodzakelijk is vergelijkbaar met de tweede golf, stelde ik dat ik die derde golf zeker nodig vind en omarm. Maar dat er ook verschillen zijn en dat we niet de dogma’s moeten herhalen die onder sommige feministes in de jaren ’70 en begin ’80 leefden. Daarmee bedoelde ik bekende dogmatische opvattingen als ‘mannen zijn de vijand’ of het idee dat je pas een goede feministe zou zijn als je lesbies was. Ik ben geen voorstander van dogmatisme, of het nu de jaren ’70 betreft of de 21e eeuw. Ook nu spelen er tal van dogma’s mee in de huidige kijk op emancipatie. Zo zou je alleen mogen emanciperen binnen vastgestelde religieuze kaders zoals in sommige islamitische kringen wordt gezegd, of juist het tegenovergestelde: dat je als gelovige vrouw pas echt vrij bent als je je geloof van je af geworpen hebt. Allemaal dogma’s waar ik mij tegen verweer. Iedere vrouw, lesbisch of hetero, heeft het recht op een eigen invulling van haar leven èn vrijheidsstrijd. Daarom refereerde ik aan deze dogma’s – niet om de lesbische levensstijl te diskwalificeren. Ik was wel verbaasd dat ik als oud-bewoner van een gemengde hetero- en lesbische vrouwenwoongroep, als regulier spreker en panellid bij manifestaties en debatten van homo-emancipatieorganisaties als de Schorerstichting, het COC, stichting Yousuf en De Dialoog, en natuurlijk als Kamerlid bij een progressieve partij als GroenLinks mijn antecedenten nog eens zou moeten opgeven. Want ik ken de worsteling van (islamitische) lesbiennes en homo’s van nabij en strijd al jaren voor vanzelfsprekende acceptatie. Maar anno 2005 moet ik als islamitisch Kamerlid wellicht nog iets duidelijker zijn?
En mijn reactie:
Anna Tijsseling verwijt Tweedekamerlid Naima Azough dat ze de lesbische gemeenschap heeft gekrenkt met de uitspraak over de tweede feministische golf: “Toentertijd moesten ze zelfs lesbisch worden”. Wat jammer dat de pijlen nu uitgerekend op Azough worden gericht, zeker in een tijd dat zo’n verwijt zo makkelijk valt in de “moslim dus anti homo” groef. Ik zat naast Azough. Ik heb me in het geheel niet aan haar opmerking gestoord, omdat ik begreep wat ze zei. De nadruk lag namelijk op het woord moeten, en daar had ze een punt. Haar kritiek ging over de dogmatische kanten van de vrouwenbeweging, de tweede golf, en daar kan ik over meepraten. Ook ik had ruzie met de kleine maar luide Paarse September groep die vond dat alle vrouwen uit principe lesbisch moesten worden. Ik weet nog dat ik hand in hand met mijn vriendin van toen (dus geheel politiek correct) tegen de dames terugschreeuwde dat ik het een belediging vond om te veronderstellen dat mijn vriendin met mij was, niet omdat ik toevallig de leukste vrouw van de wereld was, maar om op mij haar politieke huiswerk te maken. Kortom: kritiek hebben op de dogmatische kanten van de vrouwenbeweging, kritiek die ik toen al deelde, is niet hetzelfde als het afwijzen van een lesbische levensstijl, want dat doet Azough niet. Wat ze wel doet is duidelijk maken dat de emancipatie van moslimvrouwen geen kopie hoeft te zijn van het witte feminisme van toen. En dat, zoals ik tijdens die uitzending heb gezegd, er vele wegen naar Rome leiden. Of naar Mekka.
t is triest dat mensen zo tegen over elkaar komen te staan, terwijl ze beidde genoeg problemen ervaren. Als ik met een vriend van mij wel is door de buurt liep, dan werd ik in elkaar geslagen vanwege mn geaardheid, en hij vanwege zn huidskleur… maar we liepen samen, en konden dit wel samen delen…
Misschien is het stukje van Anna, die ik ook ken als weldenkende en prima vrouw, vanuit een persoonlijke kwetsbaarheid geschreven. Elk mens heeft zijn eigen hangups. Alleen moet je dan misschien eerst even nadenken of overleggen met een ander voordat je iemand als Naima Azough afschildert als iemand die lesbiennes zou krenken. Ik vind soms ook wel dat mensen wel eens doorschieten in het zich gekrenkt voelen. Ik kan me herinneren dat ik in vroeger dagen eens een vergadering bijwoonde in het Vrouwenhuis, er was daar toen een keldertje ingericht waar lesbische vrouwen SM konden bedrijven met elkaar. Ik rapporteerde dat terug binnen de vergadering van de groepering waar ik vrijwilligerswerk deed met de toevoeging: dus dames, neem je zweepje mee!!!!! En werd toen door een collega op zeer barse toon tot de orde geroepen omdat ik een minderheidsgroep die het toch al bijzonder moeilijk had belachelijk maakte, wat overigens volstrekt niet mijn bedoeling was geweest. Misschien moeten mensen, ongeacht de groepering waar ze deel van uit maken, eens leren dat iedereen die in dit druk bevolkte land leeft en communiceert wel eens, bedoeld of onbedoeld, gekwetst wordt of zelf kwetst en dat iedereen geacht wordt in ieder geval een klein beetje tegen een stootje te kunnen. Ik vind zelf altijd de ver doorgevoerde politieke correctheid waardoor je voor verschillende groepen, al naar gelang van de moeilijkheidsgraad om tot die groep te behoren, op een andere manier maatstaven zou moeten aanleggen getuigen van een gebrek aan respect voor mensen en in wezen van discriminatie. Waarmee ik uiteraard niet bedoel dat je maar over de gevoelens van mensen heen moet walsen of helemaal geen rekening zou moeten houden met specifieke kwetsbaarheden. Je moet daarin alleen niet te ver gaan, anders wordt het wel heel erg op eieren lopen en dat lijkt me weinig natuurlijk.
Joan.
Persoonlijk snap ik al die poespas niet. Als autochtone jonge man maak ik toch ook uit van de samenleving die we met z’n allen vormen. En ik wil dat iedereen daar een gelijkwaardige positie in heeft, en ik maak me daar ook hard voor. Ik kom ook op voor de vrouwen, de allochtonen, de ouderen, de homo’s, noem maar op… wordt mijn inbreng niet gewaardeerd? Is het hele emancipatiebeginsel er niet op gericht om mensen UIT hun hokjes te halen? Dan moet je jezelf en anderen er juist niet in terugplaatsen.
Luister naar elkaar, voor je elkaar afvalt; en voer de strijd met elkaar, niet tegen elkaar. En elkaar is iedereen die zich aan jouw zijde bevindt, ongeacht ras, leeftijd, geslacht of seksuele oriëntatie…
Sja, zo werkt het wel vaak Jan Breur. Als je in een hokje geplaatst zit, wil je graag bij die groep horen… en daar niet buiten komen te vallen, is wat mij meestal opvalt
De jaren dat de tweede feministische golf opkwam was een totaal andere tijd, toen vrouwen veel minder rechten hadden, er absoluut geen sprake was van gelijke behandeling en zoals dat toen soms nog werd genoemd het enige recht van de vrouw het aanrecht was. Als je je vanuit zo´n positie wilt emanciperen dan zet je je een tijdje af tegen degenen die toen als onderdrukkers werden gezien, mannen. Ik zeg het maar even simplistisch. Sommige vrouwen gingen daar heel ver in en gingen lesbische relaties aan zonder zich seksueel tot vrouwen aangetrokken te voelen, veel vrouwen deden dat ook niet en werden daar soms op aangekeken alsof ze geen goede feministes zouden zijn. Onzin natuurlijk, Anja heeft dat eerder al `the lunatic fringe` genoemd, maar die was redelijk ruim vertegenwoordigd destijds, althans in de groepen die de Vrouwenhuizen en Vrouwencafes bevolkten. En er waren ook lesbische vrouwen die gewoon, net als nu, lesbische relaties aangingen, niet vanuit de behoefte zich daarmee af te zetten tegen mannen. Ik vermoed dat Anna zich gestoord zal hebben aan het ´moesten ze zelfs lesbisch worden´ en dat heeft gelezen als een diskwalificatie van lesbische vrouwen.
Maar de discussie ging niet over autochtone jonge mannen van nu, sowieso niet over mannen, maar over een emancipatiebeweging in een periode dat autochtone jonge mannen het nog niet als normaal zagen dat vrouwen een gelijkwaardige positie hadden.
Joan.
Jonge autochtone mannen hebben alles met emancipatie te maken. Wanneer één groep een andere positie in de samenleving betrekt dan voorheen (bijvoorbeeld van achterstand naar gelijkwaardigheid), dan moet de rest van de samenleving zich daarop aanpassen. Tot die samenleving hoort ook de “dominante” groep (hoewel ik me tegenwoordig allesbehalve dominant voel) die DUS een rol speelt in de emancipatie. Door mannen af te stoten, doe je de strijd geen eer aan.
Lesbische relaties aangaan uit politieke overwegingen in plaats van liefde is waanzin; en dat gebeurde wel tijdens de tweede feministische golf. Iets waar ik als 23-jarige man die dat tijdperk niet heeft meegemaakt, geen voorstelling bij kan maken. Deze waanzin heeft ervoor gezorgd dat er erg meewarig wordt gedacht over “authentieke lesbiënnes”, waardoor er tegenwoordig nog vaak het beeld bestaat dat een lesbiënne ook maar gelijk een mannenhater is. Echter, geen enkele lesbiënne die IK ken haat mannen… In mijn ogen heeft dat de emancipatie dus meer kwaad dan goed gedaan: weer een nieuw hokje.
Het “moesten ze zelfs lesbisch worden” is juist een protest tegen de “politiek verplichte lesbiënnes”, en zou dus zelfs warm ontvangen moeten worden door “authentieke lesbiënnes”. Anna Tijseling slaat de plank dus finaal mis.
Joan (5), ik snap ook wel dat de tijden anders waren, maar dan heb je de strekking van mijn eerdere betoog niet begrepen. Het gaat om de omarming van iedereen die de emancipatie een warm hart toedraagt. Dus, iedereen die de hokjes (stigma’s, achterstandsposities, etc) wil doorbreken. Die mensen moet je niet terugsmijten in een hokje. Zelfs als de jonge autochtone man de “vijand” is, zul je vast wel een aantal “collaborateurs” weten te vinden. Diskwalificeer dus niemand als het om emancipatie gaat, want juist DAT is ongeëmacipeerd!
Hoi Jan, Nee, ik ben het hartstikke met je eens wat dat betreft, dat je iedereen er bij moet betrekken, dat vond ik trouwens in die andere tijd ook al. Ik heb emancipatie tussen de seksen altijd als een zaak van beide seksen gezien, alleen leken de meeste mannen destijds de voordelen ook voor henzelf niet in te zien. Toch denk ik dat weinig mannen van nu nog naar de oude situatie terug zouden willen. Maar het ging er meer om dat deze discussie niet zozeer ging over emancipatie en hoe je zou moeten emanciperen, maar over dingen die tijdens de tweede feministische golf gebeurden en die de huidige emancipatiebeweging beter zou kunnen vermijden volgens Naima Azough, zoals inderdaad een lesbische relatie aangaan als je niet lesbisch bent, omdat dat niet erg gelukkig of bevrijd maakt. En dat zegt uiteraard helemaal niets over lesbiennes, het zou lesbiennes ook niet gelukkig en bevrijd maken om vanuit een bepaald ideaal plotsklaps met mannen te gaan vrijen. En volgens mij was dat waar het in deze discussie om draaide, dat Anna vond dat Naima Azough lesbiennes krenkte door dit voorbeeld aan te halen. Ik vind trouwens wel dat je erg kort door de bocht gaat met meewarig denken over authentieke lesbiennes omdat vroeger sommige vrouwen uit andere motieven de keuze maakten een lesbische relatie aan te gaan. Dat zegt uiteraard alles over die vrouwen die kennelijk niet sterk genoeg in hun schoenen stonden om hun eigen beslissingen te nemen (en dat kwam misschien omdat ze daar door de onderdrukking gedurende lange tijd niet echt toe in staat waren) en het zegt helemaal niets over vrouwen die toen, eerder en later lesbisch zijn en waren. Maar het kan dat ik me niet goed uitdruk, ik zit al een tijd ziek thuis maar ben vandaag voor het eerst naar mijn werk geweest, alleen maar een vergadering, maar ben echt hondsmoe. Dus als ik onbegrijpelijk overkom, Verzeihung!
Joan.
Joan.
Joan.