Kleine uitstapjes met Anneke, mini-vakantietjes. Anneke zoekt ze uit. Informeren: rolstoelvriendelijk? Zo ja, dan gaan we mee.

Heerlijk, drie uur lang over de Amstel, de rivier waar Amsterdam haar naam aan dankt, met aan boord een historicus die van alles vertelt over de al eeuwenlange prangende vraag: hoe hou je hier je voeten droog. Ik hoor van alles wat ik nog niet wist, Herman Belien weet niet alleen veel, hij vertelt ook smakelijk.

Bijvoorbeeld dat er duizend jaar geleden al mensen bezig waren om het zompige moerasveen aan de oevers van de Amstel voor bewoning bruikbaar te maken door sloten te graven, waardoor het veen dat toen nog vier meter boven de waterspiegel van de Amstel lag begon te ontwateren, en het veen dus inklonk. Vier eeuwen later is het droog land, dat vier meter is gezakt en op de hoogte van de rivier terecht is gekomen. En dan verandert het probleem, niet hoe krijg je het water van het veen de rivier in, maar hoe zorg je ervoor dat het water uit de rivier niet terugvloeit het land in. Er worden dus sluizen gebouwd, en als het land nog verder inklinkt, en nu acht meter is gezakt, is er een ingenieus systeem ontwikkeld om de waterstand in het achterland op het gewenste peil te houden.

We stappen uit bij een oud gemaal dat af en toe nog werkt, en kijken naar de oude stoommachines, en die van later, de elektrische. Hier kun je goed zien hoeveel lager het land is komen te liggen dan de rivier.

Technisch gezien gaat het prima, het onder controle houden van het waterpeil. Maar nu de vraag: wie bepaalt hoe hoog of laag het water mag komen. De boeren hebben daar hun ideeën over, en de natuurmensen ook, de laatsten willen het water hoger dan de boeren, want dat is goed voor ‘de natuur’. Een beetje schamper maakt onze historicus daar een opmerking over: hier is nooit sprake geweest van natuur, het hele landschap is door mensen gemaakt, niet voor niets dat er in vroegere eeuwen grof geld werd geboden door diverse landen aan Nederlanders om daar het landschap en vooral het water te komen regelen.

We kijken naar de grote villa’s langs de rivier, de villa’s die nog over zijn, destijds neergezet door mensen met veel geld, die in de zomer de stank van de stad ontvluchtten, toen de plee nog direct op de grachten loosde en iedereen zijn afval gewoon in het water flikkerde.

Fascinerende informatie. Leuk om te doen, zo’n nieuwe blik op de stad en het landschap dat je dacht te kennen, want hoe vaak heb ik niet langs de Amstel gefietst, hoe vaak niet de joodse begraafplaats in Oude Kerk bezocht, hoe vaak niet wat gedronken bij Het Kalfje. Ik heb nog op de Amsteldijk gewoond. Maar hoe het kwam dat dat altijd was met droge voeten, wist ik niks van.