Te gast: Ahmed Marcouch
Ingekorte tekst, Volkskrant 1 april, van een redevoering die hij uitsprak tijdens het Fitna-debat in Slotervaart. Zie hier.

Wilders heeft gelijk dat wij in oorlog zijn. Onze vijand is echter niet de islam, maar een kleine minderheid van religieuze fanaten.
De Nederlandse vrijzinnigheid brengt mensen voort als Geert Wilders die zich door niets en niemand de mond laten snoeren. Hij en ik hebben de vrijheid van meningsuiting even lief.

Maar berust de film van Wilders op waarheid? Fitna zit vol beelden van waargebeurde moorddadige acties, verricht door moslimextremisten die wel degelijk hebben uitgeroepen uit naam van Allah te handelen. Ook hier in Nederland, bij de moord op Theo van Gogh. Geert Wilders en anderen moeten al jaren beveiligd worden en zelfs een fotografe wordt om haar compromitterende artistieke uitingen met de dood bedreigd. Terecht zijn wij bang voor agressieve fanatici.

Ik zie juist een islam die een weg zoekt naar de moderniteit
Angst

Maar die angst leeft net zo sterk onder moslims als onder andere mensen. Ook moslims lopen gevaar en zijn bang. De meeste slachtoffers van terrorisme zijn moslims in islamitische landen. Zie de Islamitische Gardes in Iran en zie de Taliban in Afghanistan, zie de burgeroorlogen in Soedan en in Irak en zie de onafzienbare reeks aanslagen in onder meer Marokko, Indonesië en Pakistan.

Inderdaad zijn wij sinds 11/9 in oorlog. Niet iedereen wil dat onder ogen zien. Geert Wilders wel. Ik heb het idee dat de ontkenning van de oorlog door een deel van onze landgenoten veel van het politieke handelen van Wilders motiveert. Hij wil waarschuwen.

Maar Wilders maakt een tragische vergissing. Zijn angst is reëel, maar de richting van die angst is fout. Nederland en het Westen zijn niet in oorlog met de islam. De westerse én de islamitische beschaving zijn beide in oorlog met de kleine minderheid van gewelddadige religieuze fanatici die terreur uitoefent. Van hen moeten wij winnen. Gelukkig zijn wij met ons allen ver in de meerderheid – moslims, christenen, joden, humanisten en atheïsten. Dat maakt de strijd nog steeds grimmig en gevaarlijk, maar het wordt een stuk minder hopeloos als we met elkaar optrekken.

Tragisch genoeg kiest Wilders de verkeerde vijand, namelijk de islam en niet het moslimterrorisme. De islam is fascistisch, zegt hij. Een tragische fout. Het fascisme is een politieke en anti-religieuze beweging uit de 20ste eeuw die een totalitaire staat nastreeft op etnische grondslag: één volk, één staat, één leider. De islam is een godsdienst die geen staatsleer kent, een godsdienst die door al die dertien eeuwen van zijn bestaan heen, verbonden is geweest met heel verschillende staatsvormen. De islam richt zich niet tot een specifiek volk of ras, maar tot alle mensen en maakt de zorg voor de zwakkeren tot een religieuze plicht.

Moderniteit

Ik zie een religie die zijn verwantschap met christendom en jodendom uitdrukkelijk erkent. Wilders stelt dat het de islam is die niet deugt, niet zozeer de moslims. Ik zie juist een islam die een weg zoekt naar de moderniteit. Men zegt wel dat de islamitische beschaving daar laat mee is begonnen. Dat had ik ook graag anders gezien. De geschiedenis leert dat het niet gaat zonder onderbreking en terugval, niet zonder debatten en conflicten, niet zonder pijn en moeite en verdriet.

Er wordt in de moslimgemeenschap heftig geworsteld met onderwerpen als de positie van de vrouw en de opvattingen over homoseksualiteit en eerwraak. Ook de christelijke en joodse godsdienst hebben niet zonder slag of stoot vrede met de moderne tijd gesloten.

Naast het geweld en het vermeende fascisme is de derde grote zorg van Wilders dat Nederland islamiseert en een samenleving wordt als Iran, Saoedi-Arabië of Pakistan, een samenleving die de wezenlijke verworvenheid van de westerse beschaving opgeeft. Ik weet zeker dat dit niet gaat gebeuren. Wilders onderschat de kracht van de westerse beschaving. De vrijheid, de markt en het individuele streven naar geluk zijn ook voor de Nederlandse moslims enorm aantrekkelijk. En zij waarderen de Nederlandse democratie en gerechtigheid al evenzeer. Zij willen de samenleving helemaal niet veranderen. Ze willen juist aan die samenleving deelnemen, op voet van gelijkheid.

De Nederlandse moslim

De islam laat zich prima met de moderne Nederlandse samenleving verbinden. Dat gaat niet vanzelf. Daar moet theologisch werk binnen de islam voor verricht worden en pastoraal werk binnen de Nederlandse moslimgemeenschappen. Maar het belangrijkste werk wordt door de gelovigen zelf verricht, in de praktijk van alledag stemmen zij leer en leven voortdurend op elkaar af. De Nederlandse moslims lopen daarin al een hele tijd voorop binnen Europa. Als ik mezelf als voorbeeld mag geven: ik leef die verbinding iedere dag en voel me daar goed bij. Ik beschouw mijzelf als een oprechte moslim, als Nederlander én als erfgenaam van de Verlichting. En kijk ook naar wat zich onder orthodoxe moslims afspeelt. Ook zij worstelen met het leven en de leer en onderzoeken hoe zij tot een vergelijk met de moderne samenleving kunnen komen. Ik denk dat het gaat lijken op hoe orthodoxe christenen en orthodoxe joden dit hebben gedaan.

De vergissing van Wilders is tragisch omdat hij de claim van religieuze fanatici dat zij namens de islam handelen, bevestigt. Daardoor maakt hij de 6 procent Nederlandse moslims die als gevaarlijk beschouwd worden sterker en wekt hij angst voor de 94 procent die bezig is te integreren. Want zo ligt het, vertellen ons de reacties van de moslims op Fitna. Moslims in Nederland zijn innerlijk steviger geworden, voelen zich minder snel beledigd en staan met meer zelfvertrouwen in onze samenleving. Ik vraag alle Nederlanders dit goed tot zich te laten doordringen.

Ahmed Marcouch is stadsdeelvoorzitter van Slotervaart. Dit is de bekorte tekst van zijn toespraak bij het Fitna-debat in Slotervaart op zondag 30 maart.