Het hoort bij de mensenrechten, dat je een gezin mag stichten, dat familieleden niet van elkaar worden gescheiden, dat kinderen bij hun ouders mogen blijven, of bij de mensen die hen willen verzorgen als ze geen ouders meer hebben. Dat is zo gewoon, als het over ‘ons’ gaat, dat we ons de vraag mogen stellen of dat dan niet zou moeten gelden voor mensen die we niet tot ‘ons’ rekenen. Helemaal als het gaat om mensen die moesten vluchten uit hun land.
Maar in het huidige Nederland zijn dergelijke rechten voor ‘vreemdelingen’ niet langer vanzelfsprekend. Terwijl vroeger de buitenlandse partner van iemand met de Nederlandse nationaliteit vrijwel automatisch ook het Nederlanderschap kreeg – dat vonden we toen horen bij de ‘integratie’ – worden mensen die nu naar Nederland komen, als partner, of als kinderen die bij hun ouders willen wonen in veiligheid meer dan wantrouwig bekeken. Ze moeten aan allerlei eisen voldoen, wachten soms maanden of zelfs jaren, en krijgen dan nogal eens te horen dat ze niet mogen komen. Waarom niet? Omdat we op dit moment in Nederland een politiek klimaat hebben waarin vreemdelingen per definitie ‘ongewenst’ zijn, en gezien worden als mensen die proberen te ‘profiteren’ van onze welvaart. Ik herinner me het optreden in de Eerste Kamer van Albayrak, die trots vertelde hoeveel mensen ze Nederland uit had laten zetten, alsof dat een prestatie was waarmee ze graag voor de dag wilde komen. Albayrak, dus, die zelf weet wat het betekent om als ‘allochtoon’ gewantrouwd te worden.
Gisteren hadden we opnieuw een van die belangrijke bijeenkomsten in De Nieuwe Liefde waarin we een facet van het Nederlandse vreemdelingenbeleid doornamen – onder leiding van Els van Driel, die Geeske Hovingh vervangt die met zwangerschapsverlof is. Die serie bijeenkomsten zijn niet om vrolijk van te worden. Elke keer ga ik er vandaan, weer met een karrevracht aan informatie, met een woedend gevoel van hoe is het mogelijk, dat we zo met mensen omgaan. Maar ook opnieuw gemotiveerd om mee te helpen er wat aan te doen, om de eenvoudige reden dat het onacceptabel en onnodig is wat er gebeurt. En het is ook duidelijk dat we dit kabinet dat de maatregelen tegen de gezinshereniging nog verder aan wil scherpen, alsof het niet al erg genoeg is, absoluut moeten tegenhouden. PvdA, die VVD-plannen mogen niet. Gewoon: niet.
(Jorg Werner)
Jorg Werner van Defence for Children vertelde ons een paar verhalen, van gezinnen waarvan hij de namen en soms de nationaliteit niet mag vertellen, maar die voor zich spreken. Vaak gaat het over mensen die heel netjes doen wat ze volgens de wetten en regels horen te doen, en juist daardoor in de moeilijkheden komen. Zoals de moeder uit Ghana die terugging naar Ghana om vandaaruit een MVV aan te vragen, want dat eisen we van mensen, dat ze dat niet hier doen maar daarvoor, duur, omslachtig en soms gevaarlijk, teruggaan naar hun land van herkomst. Ze kwam terug, en werd op Schiphol aangehouden. Wat bleek, ze was eens met valse papieren naar Nederland gekomen, door een mensenhandelaar die geprobeerd had haar in de prostitutie te laten werken. Dat was mislukt, gelukkig, maar nog steeds was er een aanklacht tegen haar vanwege die valse papieren, alleen wist ze dat niet. Nu moet ze in principe eerst een celstraf van twee maanden uitzitten, en dan vijf jaar wachten op haar Nederlanderschap, alleen mag ze Nederland niet meer in … vanwege het feit dat ze hier een celstraf uit moet zitten. Kafka, dus. Haar man heeft al het Nederlanderschap, en hun achtjarige zoon die hier is geboren ook. Dat kind voelt zich schuldig, de vader die hard moet werken weet niet hoe hij in zijn eentje voor zijn kind kan zorgen, ze weten niet hoe ze verder moeten. Een gezin is uit elkaar gehaald, en waarvoor? Regels, wetten, en functionarissen die de mensen niet meer zien.
Nog een familie. De moeder heeft altijd voor het kind gezorgd. De moeder heeft ook het ouderlijk gezag. De ouders zijn gescheiden. Het kind is negen. Maar de moeder heeft nog niet de Nederlandse nationaliteit, de vader wel. En dus wordt er besloten dat de moeder die naar haar land van herkomst is gereisd, en wier verzoek is afgewezen, niet terug hoeft te komen want de vader kan ook wel voor dat kind zorgen. Dat kind heeft dus wel het Nederlanderschap, en zit nu met zijn moeder in het land van herkomst al twee jaar te wachten, kind mag wel terugkomen, moeder niet. Dat je op deze manier moeder en kind scheidt is kennelijk geen argument.
Nog een. Een vrouw is zwanger geraakt door een verkrachting door een Nederlandse man. Ze krijgt haar kind in Nederland. De man heeft haar een papier laten ondertekenen, waarvan zij niet begreep wat erin stond, hij had haar wijsgemaakt dat het om een verzekering ging, maar het blijkt dat ze het gezag over haar kind heeft afgestaan aan de man. Al deze omstandigheden zijn bij het IND bekend, de verkrachting wordt niet ontkend, dat ze niet wist wat er in dat papier stond ook niet. Toch beslist het IND dat die moeder maar niet zo stom had moeten zijn, en zij geen Nederlanderschap krijgt en terug moet naar haar land van herkomst, het kind kan bij de vader blijven. Om het nog cynischer te maken heeft het IND besloten dat de moeder wel contact kan houden met haar kind via skype, terwijl haar zoon mag opgroeien bij de verkrachter van zijn moeder.
In geen van de gevallen heeft het belang van het kind zelf prioriteit gehad, zegt Jorg Werner.
(Sarah van Walsum)
Met Sarah van Walsum, hoogleraar migratierecht, hebben we het over de feiten. En dit is een feit: dat in 2006 van de aanvragen tot gezinshereniging 19% werd afgewezen, en dat is nu gestegen naar 82%. Dat komt, beweert de directeur van het IND in een uitstekende documentaire die op de EO is verschenen, omdat er werd gefraudeerd. Er bleken mensen kinderen mee te willen nemen die niet echt hun kinderen waren. Vroeger werd daar niet zo op gelet, maar nu de regel is dat de kinderen een familieband horen te hebben met de volwassenen die ze mee willen nemen, zijn er opvallend veel pleegkinderen aangemeld. En die kinderen en hun ouders/verzorgers, worden nu aan een urenlang verhoor onderworpen waarmee moet worden aangetoond dat ze voor ze de aanvraag deden in familieband met elkaar hebben geleefd, en anders gaat het niet door.
Neem de Somaliërs, van wie we weten dat ze uit een land komen dat al jarenlang in chaos leeft, met veel oorlogsgeweld, veel ouders die zijn omgekomen. Die moeten dan naar Ethiopië, want Somalië heeft geen Nederlandse ambassade, en in Ethiopie, waar ze ook ongewenst zijn en gevaar lopen, moeten ze wachten, onderzoek laten doen, en wachten op de uitslag. Om dan te horen dat er ’tegenstrijdigheden’ zitten in de verklaringen van de kinderen, die in een verhoor dat drie of drie en een halfuur kan duren vragen moeten beantwoorden naar bijvoorbeeld de kleur van de bedrijfsauto van hun vader.
(Corrien Ullersma)
In de discussie waar zich ook Corrien Ullersma, een advocaat van het Böhlerkantoor dat veel vluchtelingen bijstaat, bij heeft gevoegd, plus een plaatsvervangende directeur van het IND Janneke Bok-Wichers. Moedig, van die laatste, om aan de discussie deel te nemen, maar helaas, haar eindeloze verdediging van het IND-beleid bevestigde alleen maar dat het IND geen mensen ziet, maar gevallen, dat ze voornamelijk bezig zijn om mensen te weren. Geen moment werd er overwogen dat als er meer dan tachtig procent wordt afgewezen dat dat niet per se hoeft te betekenen dat die mensen allemaal zwaar frauderen, maar dat er misschien iets niet deugt aan de procedure.
(Janneke Bok-Wicherts)
Die procedure wordt binnenkort veranderd, trouwens. In plaats van eerst te beginnen met die urenlange verhoren, waarbij de functionarissen kennelijk meer belangstelling hebben voor mogelijke tegenstrijdigheden, en niet naar de overeenkomsten in de verhalen van de kinderen, zou er meteen een DNA-test gedaan kunnen worden. Dan blijkt in ieder geval dat de biologische kinderen een familieband hebben en hoeven die het verhoor niet meer te doen. En of er dan nu ook met terugwerkende kracht een DNA-test kan komen voor de mensen die zijn afgewezen? Nee, dat kan niet en dat hoeft niet, want er is al aangetoond dat die geen familieband hadden, zegt mevrouw Bok. En ik denk: zo vermijden ze dat vooral wordt aangetoond dat ze veel te veel fouten hebben gemaakt.
Sarah van Walsum is vaker naar Ethiopië geweest, om met de wachtende familieleden te praten. Wat zij weet wil het IND niet weten: in de eerste plaats dat het in Somalië heel normaal is dat kinderen door andere familieleden worden verzorgd en opgevangen als om een of andere reden de biologische ouders dat niet kunnen. Ik ken dat zelf ook uit andere landen, waar broers en zussen zich vanzelfsprekend ontfermen over de kinderen van hun overleden familieleden en ze vervolgens niet als ‘pleegkinderen’ beschouwen maar als hun eigen kinderen. En uiteraard werkt die onderlinge opvang nog veel sterker in tijden van oorlog, en brengen veel ouders die nog wel leven hun kinderen tijdelijk onder bij grootouders of buren – deden joden in onze eigen oorlog dat niet ook? Om vervolgens volgens de normen van het IND niet aan te kunnen tonen dat er een ‘familieband’ was tussen de ouders en kinderen.
Zo zien we in de documentaire een moeder die in Nederland woont, en probeert, tot nu toe tevergeefs, om haar man en kinderen naar Nederland te laten komen. We moeten bedenken, wordt ons verteld, dat dit gaat om de elite onder de vluchtelingen, mensen die al toegelaten zijn in Nederland, van wie we al hadden besloten dat ze onze bescherming verdienen, een heel kleine groep mensen – en dan laten we het niet toe dat ze herenigd worden met partner en kinderen. Zo zien we ook een man die in Nederland woont, en zijn vrouw en kinderen over wil laten komen, een man zonder vrouw is als een man die maar op een been kan lopen, zegt hij, en moet huilen als hij de foto’s van zijn kinderen laat zien, die hij pas nog in Ethiopië is gaan bezoeken. Al zijn geld stuurt hij naar ze op. Maar hij kan niet aantonen, al moet je absoluut van steen zijn om niet te geloven dat die man een band heeft met zijn gezin, dat hij voor zijn komst met ze samenwoonde.
Niemand ontkent dat er ook wel eens is ‘gefraudeerd’, dat wil zeggen dat er geprobeerd is mensen naar Nederland te halen, die niet echt de kinderen waren van de ouders hier. Maar wie heeft bedacht dat de mensen die zo overduidelijk bij elkaar horen en daar jaren van hun leven voor over hebben, die ellendige tocht naar Ethiopië voor over hebben, dat alleen doen om de Nederlandse staat een loer te draaien? Wat hebben wij te zeggen tegen een man uit Somalië. Hij is gescheiden van zijn vrouw. Zijn vrouw overlijdt. En nu mag hij zijn vier kinderen niet laten komen, hij mag niet voor de kinderen die hun moeder kwijt zijn zorgen, want hij heef geen familieband met ze, zeggen ze, het gezin was immers al ‘ontbonden’. Jarenlang moet hij procederen om ervoor te zorgen dat hij normaal hun vader mag zijn.
Gaan wij dit in Nederland echt zo blijven doen?
De website van Defence for Children, hier
De video is hier te zien.