Laat deze kelk maar even aan mij voorbijgaan dacht ik, toen het gesodemieter over Nekschot begon. Het leek op een zware aanval van deja vu, daar gaan we weer. De hele reeks van commentatoren schreven weer hun voorspelbare stukjes, er was weer een nieuwe martelaar van het vrije woord geboren. Ach jee, wat staat de vrijheid van meningsuiting in Nederland toch onder druk, dagelijks moeten we die verdedigen tegen de gristenen in de regering en de oprukkende islamisering.

Ik zat er bij toen het spoeddebat in de Tweede Kamer plaatsvond, en ik ergerde me wild. Niet aan wat er gezegd werd, want daar was ik het in grote lijnen mee eens: ook mij leek het totaal buiten proporties om de cartoonist zoveel uur voor ondervraging op te sluiten, en ik vroeg mij zeer af of de verantwoordelijke autoriteiten daar wel over nagedacht hadden. Halsema zei nog dat juist daardoor de cartoons van Nekschot een veel grotere verspreiding kregen dan ze al hadden, en zo werkt het ook: dreig iets te verbieden en iemand is op slag beroemd. Vooral kunstenaars waar anders niemand een tweede blik op zou willen werpen. Bas Heijne (komt zo) heeft gelijk: het is in Nederland helemaal niet mogelijk om de vrijheid van meningsuiting te beperken: “Wanneer in het verleden iets vervolgd of verboden werd ging het ondergronds. In een mediacultuur wordt het juist extra zichtbaar. De tekeningen van Nekschot zijn de hele dag op de televisie. De Iraanse fotografe Soora Heera mag grote moeite hebben om haar foto’s in een museum in Gouda aan de muur te krijgen, ik heb ze juist door die affaire talloze malen onder ogen gehad. In tijden van massamedia en massacommunicatie valt eenvoudig niets te verbieden.”

Ik vind het juist dat bijna alle kamerleden, ook die van links, uitermate kritische vragen stelden of het zo wel moest. Of Nekschot niet gewoon een net briefje had moeten krijgen of hij even op het politiebureau langs wilde komen in plaats van daar een half leger op af te sturen. Verder laat ik graag aan de rechtbank over om te beslissen of de gewraakte cartoons, zeker niet zijn rottigste, over de grens zijn van wat mag. Dikke kans dat de rechtbank niet voldoende aanleiding vindt tot veroordeling, en dan was alle heisa voor niets.

Waar ik me aan ergerde is wat er niet werd gezegd. Vrijwel niemand bleek iets te willen zeggen over de inhoud van die cartoons, behalve dat het misschien niet helemaal hun smaak was, of ze zeiden dat het toch een bijdrage was aan ‘de maatschappelijke discussie’. Vooral dat laatste werd veel herhaald, ook door Cliteur in een voorspelbaar stuk in de HP die de “Nekschot -affaire” over twee nummers uitsmeerde.

Ik heb hier een paar van die cartoons liggen van Nekschot. Dit is een leuke: onder de kop Een Ander Joods Geluid van Hanneke Groenteman, zien we een naakte vrouw met hangtieten voorovergebogen – terwijl er een raket waarop ‘Hezbollah’ staat in haar kut wordt geschoten. Nog een leuke: Pechtold, ‘vol gebakken lucht’, wordt een kanon in zijn reet geramd. Mohammed naait Anne Frank, Rouvoet naait God, Hans Wiegel naait een geit, Mohammed naait Aisha, Jan Pronk naait Bert Koenders, een imam naait de koningin, naakt en met hangtieten, en een verbrande asielzoeker, dat was na de Schipholbrand waar elf mensen bij omkwamen, verzoekt iemand van Groen Links hem te komen pijpen.

Sorry voor de platte taal, maar ik heb niet zoveel zin om die cartoons hier af te beelden, en dit is wel precies waar ze over gaan. Zou Cliteur mij even uit kunnen leggen welke bijdrage aan de maatschappelijke discussie hiermee geleverd wordt?

Verbieden, ik zou zeggen doe maar niet. Had Nekschot maar in de ranzige rechter uithoek van het internet laten zitten, waar hij tussen de vastgebonden Japanse meisjes, klaar om verkracht te worden, en de tirades tegen moslims nauwelijks opvalt – viespeuken onder elkaar in hun eigen warme bad met bagger. Wanneer je van deze meneer – die zo zijn eigen manier heeft gevonden om zijn seksuele obsessies uit te leven zonder er mee de straat op te hoeven, en die zich af zit te trekken achter de tekentafel als hij weer eens zijn favoriete strafmaatregel, anale verkrachting, loslaat op de pet hate van de week – een held maakt van de vrije meningsuiting en van het maatschappelijk debat – wat ben je dan aan het doen? Waar gaat dit nog over?

Een column van Bas Heijne, NRC afgelopen weekeinde, is een van de weinige commentatoren die niet in het geijkte en voorspelbare patroon is gekropen:

De vrijheid van meningsuiting is een groot goed – jammer dat de opwinding die nu over de opiniepagina’s raast daar niets mee te maken heeft. Welke mening zou in Nederland niet verkondigd mogen worden? Je kunt in het hedendaagse Nederland gerust zeggen dat de islam een achterlijke godsdienst is – en ook dat homoseksuelen lager zijn dan honden en varkens, of dat ongelovigen hun dagen slijten in een staat van dierlijk onbewustzijn, het zijn net honden eigenlijk. Je mag vinden dat Wilders wel of niet op Hitler lijkt, en met Rita Verdonk mag je vinden dat het Arabische deuntje in het Nederlandse Songfestivalliedje vijftien miljoen autochtone Nederlanders ernstig tekortdoet. Je mag zeggen dat moslims een bedreiging voor onze samenleving vormen, dat de hoofddoek een symbool van onderdrukking is, dat het Westen door en door verrot is en ook dat het Sinterklaasfeest verboden zou moeten worden. Je mag zeggen dat negers dom zijn, homo’s op dieven lijken, en dat Chinezen stinken. Steeds meer mensen durven dat soort dingen te zeggen – en tegelijk beweren ze dat je in Nederland steeds minder mag zeggen.

Dat laatste is een misverstand. Het wordt, denk ik, veroorzaakt door het feit dat steeds meer mensen er niet goed tegen kunnen wanneer hun mening hun niet in dank wordt afgenomen. Wat bedreigd wordt, is niet de vrijheid om iets te zeggen. Wat bedreigd wordt, is de vrijheid om iets terug te zeggen.

Lees zijn gehele column, hier. Zijn conclusie:

Het gaat in al die kwesties niet om meningen, het gaat om gevoeligheden. Veel van wat hier als debat moet doorgaan, is er enkel op gericht de ander af te straffen vanwege zijn onverdraaglijke gevoeligheden – steeds maar herhalen dat de Profeet eigenlijk een pedofiel is omdat hij het in zeshonderdzoveel met een jong meisje aanlegde, is niet het uiten van een mening; men kan eenvoudig niet verdragen dat anderen zo iemand aanbidden. Het gaat nu tussen mensen die vinden dat in de openbare ruimte geen ruimte is voor particuliere gevoeligheden, en mensen die assertief opkomen voor hun gevoeligheden, zoals hun afkeer van een stel blote tieten in de openbare ruimte of, zoals nu in Dordrecht, kunstzinnige verzen op een viaduct die teveel aan de Heilige Schrift doen denken. Iedereen vindt dat de ander misbruik van zijn vrijheid maakt, iedereen vindt dat de ander best een toontje lager kan zingen – in het algemeen belang. Wat dat betreft is er geen verschil tussen de ophef over de als satire verhulde propaganda van Nekschot en de verontwaardiging over de intolerante stelligheden van een verdwaasde imam. Het strijdperk is niet het publieke debat, waarin dingen niet langer gezegd zouden mogen worden. Het strijdperk is de publieke ruimte, waarin vrijheid met vrijheid botst.