(Janneke Stegeman)
Het interpreteren van een bijbeltekst is vaak vragen om moeilijkheden. Dat geldt helemaal als die tekst over een stuk grond in Israël gaat, staat er in Trouw. Het artikel is een bespreking van het proefschrift van Janneke Stegeman, Decolonizing Jeremiah. Aan de hand van een bijbeltekst sprak ze met zowel groepen joodse Israeli’s als met christelijke Palestijnen, die beiden een band hebben met de bijbel, maar die lezen vanuit verschillende posities. Een citaat:
Jeremia 32 speelt zich af in Anatot: het Palestijnse dorp of de nederzetting?
Dat een tekst van een jaar of 2000 oud vandaag nog garant staat voor verhitte gemoederen, bleek wel toen Janneke Stegeman onlangs aan de Vrije Universiteit in Amsterdam promoveerde op een hoofdstuk uit het bijbelboek Jeremia. De vraag die de theologe opwerpt, is of er één doorslaggevende lezing van een bijbeltekst kan zijn. Nee, luidt haar conclusie.
Criticasters verweten Stegeman (33) religieuze en politieke partijdigheid. De kritiek, zegt Stegeman, heeft alles te maken met de vraag hoe je tegen religie en profetische teksten aankijkt. “Uit het feit dat de Bijbel is ontstaan in het gebied waar nu Israël en Palestina liggen, leiden veel theologen op een of andere manier af dat de hedendaagse Joden dus recht hebben op dat land. Maar religie gaat niet over van wie land is. Het gaat over de diepste vragen van het leven: wie zijn wij? Waar horen we thuis? Waar gaan we naartoe? Teksten zoals die van de profeet Jeremia leveren geen prefab toekomstplaatjes, maar zetten je aan het denken. Als religieus mens kun je je met een land verbonden voelen, maar dat is iets anders dan dat je er recht op kunt laten gelden.”
en:
Stegeman wilde aandacht vragen voor verborgen stemmen in de traditie, in dit geval die van christelijke Palestijnen en van Joodse Israëliërs die zich verzetten tegen de zionistische lezing van Jeremia. “Dat is een kwestie van rechtvaardigheid. De dominante lezing komt van wie de macht hebben. Oog hebben voor minderheidslezingen betekent aandacht vragen voor de machtelozen. In de titel van het proefschrift spreek ik daarom van de ‘dekolonisatie’ van Jeremia.”
Inzicht in de meerstemmigheid van de Bijbel is volgens Stegeman niet alleen van belang voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. “Denk ook aan vluchtelingenproblematiek en de vreemdelingenangst bij ons. Wij definiëren onszelf als Nederlanders die recht hebben op dit land waar wij wonen. Dat er aan de grenzen van Europa bootjes met vluchtelingen zinken, hoort daar dan kennelijk bij. Maar dat zijn wel heel vergaande gevolgen van hoe wij onze identiteit definiëren. Een inclusieve lezing van de Bijbel kan de kerk helpen als ze nadenkt over de positie van Europa.”
Lees het hele artikel: hier.
