De paradigmastrijd (2)

Waarom is nu uitgerekend dit historische conflict over Israël en Palestina zo lastig, en waarom verstrikken we ons zo makkelijk in een paradigmastrijd? Waarom is er, om een voorbeeld te nemen, nog steeds geen sprake van een brede beweging om te helpen het conflict op te lossen, zoals dat er uiteindelijk wel kwam bij de anti-apartheidsstrijd? Waarom hoor ik zoveel mensen binnenskamers kritiek uiten op Israël maar er van terugschrikken om dat in het openbaar te doen?
Lees verder

De paradigmastrijd (1)

De paradigmastrijd, geillustreerd aan het Palestijns/Israëlische conflict.

Wanneer meningen botsen gaat het vaak dieper dan dat mensen toevallig ergens over oneens zijn, of misschien te koppig zijn om te zien dat er ook een andere kant is. Bij sommige conflicten zijn de verschillende visies fundamenteel, en zal elke poging tot discussie de andere kant alleen maar versterken in het eigen oordeel. Een hulpmiddel om dat te begrijpen is het begrip ‘paradigma’. Te vertalen als: een kijkhouding, een bril waardoor we de werkelijkheid bekijken. Het verschil tussen een mening en een paradigma is dit: bij een mening zeggen we: dat vind ik zo. Bij een paradigma: dat is zo.
Lees verder

De angst voor de migrant (9)

Lessen van het feminisme

Verschillen doen er toe, ook tussen vrouwen.
Ik heb meer dan twintig jaar les gegeven aan een vervolgopleiding voor welzijnswerkers, de VO, en daarbinnen vooral aan vrouwengroepen. Dat waren dus volwassen vrouwen met een boel praktijk en levenservaring. In het begin waren de groepen nog voornamelijk wit – het was in het begin van de vrouwenbeweging, en de onze was de eerste opleiding voor vrouwen in het hoger beroepsonderwijs die door de overheid werd erkend en gesubsidieerd.
Lees verder

De angst voor de migrant (8)

Misverstanden over racisme

‘Het laatste wat een vis zal merken is dat hij in water zwemt.’

Ik was al onderdeel van de antiracistische bewegingen voor de vrouwenbeweging in Nederland begon. Ik heb racisme meegemaakt in vele gradaties en weer weg zien ebben. Ik heb ook gezien hoe makkelijk het is om het doelwit van de ene groep op de andere over te hevelen. Van joden naar zwarten naar moslims. Waarmee duidelijk wordt dat racisme voorziet in een behoefte van mensen en pas in de tweede plaats iets heeft te maken met de groep die er het doelwit van is. Het kenmerkende daarbij is in de eerste plaats dat het eigen racisme nooit wordt waargenomen, want een kenmerk van racisme is nu juist de projectie van allerlei eigenschappen op ‘de Ander’. In het racistisch denken is het altijd de ander die de oorzaak is van botsingen en conflicten, het is altijd de ander die zich niet aanpast. Het is het andere op zich dat als bedreigend wordt ervaren, en dus moet veranderen.
Lees verder

De angst voor de migrant (7)

Vanochtend in de Volkskrant een verslag van het UNDP, het Ontwikkelingsprogramma van de VN. Erg ondersteunend voor wat ik zeg. Gedwongen integratie van immigranten is zinloos, stelt het rapport. En nog steeds is het pleidooi voor de multuculturele samenleving de beste remedie tegen sociale spanningen. Juist de onderdrukking van de culturele identiteit van migranten leidt tot conflicten, staat in het rapport, en met zorg worden de ‘extreem-nationalistische, xenofobe’ tendenzen waargenomen die de conflicten verder aanwakkeren. Ik zal het rapport lezen en kom er nog op terug. Maar wat een bevestiging voor het volgende stukje dat ik al klaar had liggen.

Wat is integratie?

Sluipenderwijs is integratie wat anders gaan betekenen dan enige tijd geleden. Toen ging het er over of migranten een plek hadden gevonden in de Nederlandse samenleving, of ze deelnamen aan onderwijs en werk vonden.
Nu lijkt het er vooral te gaan om cultuur en religie. Lees verder

De angst voor de migrant (6)

Uitbuitingsracisme en concurrentieracisme

“Als we niet oppassen, zal onze angst voor de immigrant uitmonden in massaal racistisch geweld” schreef Anne-Ruth Wertheim (NCR 19 juni 2004)

Het is verhelderend om verschillende vormen van racisme en hun oorzaken te onderscheiden. Racisme wordt vaak gezien alsof die wordt veroorzaakt door de groep die er het doelwit van is. Maar het is ook mogelijk om te bekijken waar racisme uit voort komt en welke functie het heeft voor de dominante groep. Wat het ‘nut’ is van racisme.

Anne-Ruth Wertheim maakt een onderscheid tussen ‘uitbuitingsracisme’ en ‘concurrentieracisme’. Lees verder

De angst voor de migrant (5)

De ware feminist

Adrienne Rich was een van de inspirerende voorbeelden in mijn leven. Joods, lesbisch, moeder, feministe, links, dichter – vooral in die combinatie had ze veel reden om zich een buitenbeentje te voelen in de toenmalige zwaar conservatieve Amerikaanse cultuur. Ze hield niet alleen stand, ze schreef ook gedichten en artikelen die voor mij nu nog inspirerend zijn, zoals Disloyal to Civilisation (Ontrouw aan de beschaving). Om je niet alleen maar zelf staande te houden, maar ook nog op te komen voor anderen die op een of andere manier niet passen in de dominante witte, heteroseksuele, conservatieve cultuur moest je toen wel kritisch staan tegenover de heersende normen en waarden.
Lees verder

De angst voor de migrant (4)

In de discussie over integratie en islam lijkt het wel alsof vrouwenmishandeling een speciale hobby van moslimmannen is. Dat is natuurlijk onzin. Aan de andere kant mogen we problemen niet ontkennen, en feit is dat er in verhouding veel vrouwen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond zijn opgenomen in de Blijf huizen. Wat is er aan de hand? Een visie.
Lees verder

De angst voor de migrant (3)

Langzamerhand kunnen we een handleiding schrijven voor de leerling islamofoob.
Zo doe je dat:

Islamofobie voor dummies in twintig lessen

1. Je telt al het terrorisme bij elkaar op dat gepleegd wordt door mensen die moslim zijn. Je maakt geen onderscheid tussen het werkelijk extreme moslimfundamentalisme en het verzet van, bijvoorbeeld, de Palestijnen tegen de bezetting, die heel weinig met religie te maken heeft. Je verdiept je vooral niet in mogelijke oorzaken. Je veronderstelt dat alles voortkomt uit een religie, en slaat politieke motieven over. Je negeert ook het feit dat aanslagen en zelfmoordaanslagen geen islamitische uitvinding zijn. De katholieke IRA doet niet mee, kamikaze is een Arabisch woord. Je negeert vooral ook dat de Amerikaanse buitenlandse politiek iets te maken zou kunnen hebben met het zogenaamde verzet tegen het Westen.
Lees verder

De angst voor de migrant (2)

In onze geschiedenis hebben veel etnische of religieuze minderheden manieren moeten vinden om zich onder een dominante cultuur die hen als buitenstaanders zag staande te houden. Daar waren altijd verschillende strategieën voor mogelijk: je aanpassen, je juist niet aanpassen. Aanpassen: zo onzichtbaar mogelijk opgaan in de dominante cultuur, assimileren dus, was er een. Een andere was de poging om bescherming en veiligheid te vinden binnen de eigen gemeenschap en de muren op te trekken tegen de vijandige buitenwereld en nu juist niet te assimileren. In verschillende variaties kunnen we die twee overlevingsstrategieën waarnemen bij veel etnische en religieuze minderheden die redenen hadden om zich niet welkom te voelen, joden destijds, moslims nu, maar er zijn ook veel voorbeelden in andere landen, zoals de chinezen in Indonesië.
Lees verder